نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 13
خود خوانده شود) و معناى صحيح، همان اولى
است.
(إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا): اگر از فتنه مردم كافر، و تهديد ايشان نسبت بجان و مالتان بترسيد.
ابن عباس گويد: يعنى اگر بترسيد كه مردم كافر شما را در نماز بقتل رسانند. مثل(عَلى خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِمْ أَنْ يَفْتِنَهُمْ) (سوره يونس 83 يعنى با ترس از فرعون و يارانش كه ايشان را بكشد).
برخى گفتهاند: يعنى مردم كافر شما را به نوعى از انواع عذاب شكنجه دهند( إِنَّ الْكافِرِينَ كانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبِيناً): مردم كافر، با شما بطور آشكارا در دشمنى هستند.
ابى آيه را اينطور قرائت كرده است: «فليس عليكم جناح ان تقصروا من
الصلاة ان يفتنكم الذين كفروا» و كلمه «ان خفتم» را نياورده است گفتهاند:
معناى اين قرائت، «ان لا يفتنكم» يا «كراهة ان يفتنكم ...» است نظير(يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا)
(سوره نساء 176) به تقدير: «ان لا تضلوا» يا به تقدير: «كراهة ان تضلوا».
نماز قصر و دلالت آيه
ظاهر آيه اين است كه نماز قصر، تنها در موقع ترس، مشروع است. لكن ما
از بيان پيامبر، استفاده كردهايم كه در موقعى كه خوفى هم نباشد، مسافر بايد نماز
را قصر بخواند.
ممكن است ذكر «خوف» در آيه بخاطر اين باشد كه اغلب سفرها- مخصوصاً در
گذشته- با خوف و خطر توام بوده است نظير اين مطلب، كه قيدى بمناسبت غالب بودن مورد
آن در كلام اضافه شده باشد، بسيار است.
فقها در باره قصر نماز اختلاف كردهاند. شافعى گويد: رخصتى است براى
مسافر و مىتواند تمام بخواند. جبايى نيز همين را اختيار كرده است. ابو حنيفه
گويد: واجب است و مذهب اهل بيت، همين است.
زراره و محمد بن مسلم گويند: به امام باقر (ع) عرض كرديم: در باره
نماز در
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 13