بيان آيه 101

لغت‌

قصر: كم كردن و كوتاه كردن. اين لغت، از قرآن است، لكن تقصير و اقصار نيز استعمال شده‌اند.

فتنه: آزمايش، گمراهى، كفر، رسوايى، محنت، عذاب، جنون، بيمارى.

«يفتن» به لغت اهل حجاز و بنى تميم و ربيعه و اهل نجد متعدى است ولى به لغت طايفه اسد: لازم است.

عدوّ: بمعناى دشمن. مفرد و جمع آن يكسان است.

مقصود

(وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ): هنگامى كه در زمين سفر كنيد، بر شما گناهى نيست كه نماز را قصر كنيد. در اين باره اقوالى است:

1- مجاهد و جماعتى از مفسران گويند: يعنى نمازهاى چهار ركعتى را دو ركعت بخوانيد. اكثر فقها نيز چنين گويند و مذهب اهل بيت (ع) نيز همين است. جابر و مجاهد گويند: نماز خايف از نماز مسافر كم مى‌شود و اين دو قصر است: قصر مسافر ايمن از چهار ركعت و قصر خايف از دو ركعت به يك ركعت. اصحاب ما نيز همين طور روايت كرده‌اند.

2- ابن عباس و طاووس گويند: يعنى حدود نماز را كم كنند. همين معنى را اصحاب ما در نمازى كه از روى شدت خوف خوانده شود نقل كرده و گفته‌اند: نماز را با اشاره بخوانند و سجده را با خم شدن بيشتر از ركوع بجا آورند و اگر قادر بر اين هم نباشند: تسبيح مخصوص، براى هر ركعتى كافى است.

3- مقصود از قصر، جمع ميان دو نماز است (نه اينكه هر نمازى در وقت فضيلت‌