زيد مررت بدار يسكن فيها ضمير در فعل مستتر مى‌شود.

مقصود

پس از آن كه خداوند قانون ارث را تعيين كرد، بدنبال آن به كسانى كه اطاعت كنند وعده ثواب و به كسانى كه سرپيچى كنند. بيم عقاب داد و فرمود.

(تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ‌). اين دستورهايى كه در باره ارث و يتيمان بيان كردم حدود- خداوند و مرزهايى است كه نبايد از آنها گذشت. اين معنى از زجاج است. در باره معناى حدود، اقوالى است.

1- شرطها، يعنى اين است شرطهاى خدا، اين قول از سدى است.

2- ابن عباس گويد. يعنى اين است طاعت خداوند.

3- اين است تفصيلات خداوند در باره ارث. اين معنى بنظر محكم‌تر است.

پس مراد اين است كه: تقسيمى كه خدا كرده و فريضه‌هايى كه تعيين كرده و حق زندگان را از مردگان بيان فرموده، ميان طاعت و معصيت او جدايى مى‌افكند زيرا معناى حدود خدا، همان حدود طاعت خداست كه بخاطر وضوح، اختصار شده است.

(وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ‌): كسى كه خدا و رسول را در اوامر ايشان و بقولى در مقررات ارث، اطاعت كند ...

(يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ): خداوند او را به بهشتهايى داخل مى‌كند كه از زير درختان و بناهاى آنها آب نهرها جريان دارد. در اينجا دو مضاف حذف شده و مضاف اليه‌ها باقى مانده است يعنى: «من تحت اشجارها و ابنيتها ماء الانهار»( خالِدِينَ فِيها): دائم در آنجا هستند.

(وَ ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ‌): رستگارى بزرگ همين است. در اينجا رستگارى را توصيف به بزرگى كرده ولى بيان نكرده است كه اين رستگارى نسبت به چيست؟. و مراد اين است كه رستگارى اخروى نسبت بمنفعت حيازت تركه ميت، بزرگ است، چه امر دنيا نسبت بامر آخرت، حقير است.

علت اين كه طاعت خدا را در مورد تقسيم ميراث، آورده، در حالى كه طاعت‌