نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 17
خواندهاند و ديگران بتخفيف «ياء».
حجت:
مبرد گويد: ميان علماء بصره اختلافى نيست كه هر دو ميت با تشديد ياء
و بى- تشديد مساوى است و باين شعر شاعر استدلال كرده كه:
ليس من مات فاستراح بميت
انما الميت ميت الاحياء
كه ميت اول و دوم بسكون و سومى بتشديد ياء است و هر سه بيك معنى است.
بعضى گفتهاند كه ميت با تشديد كسى است كه هنوز نمرده (و بعداً
ميميرد چنان كه گويى كه فلانى ميت خواهد بود) و ميت با سكون كسى است كه مرده است
ولى قول صحيح همان اولى است (كه فرقى بين اين دو نيست).
لغت:
تنزع مشتق از نزع است.
نزع: كندن چيزى است از چيزى.
نزع فلان الى اخواله، يعنى فلانى بواسطه شباهتى كه با دايىهاى خود
دارد گويا از آنها جدا شده و بمنزله يكى از آنها گشته.
نزاع: بمعنى ناله هم آمده.
نزوع از چيزى يعنى ترك آن.
تولج: مشتق است از مصدر ايلاج.
ايلاج: داخل كردن، گفته ميشود: «اولجه فولج» يعنى داخل كرد آن را پس
داخل شد.
ولج «ولوجاً و ولجاً و لجّة» داخل شد.
اعراب:
اللهم: بمعنى يا اللَّه است و «ميم مشدده» عوض از «ياء» است زيرا ياء
و ميم هرگز در كلام عرب با هم ديده نشده و از اينجا دانسته ميشود كه ميم آخر كلمه
بمنزله يا در اول آنست. اين قول سيبويه و خليل است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 17