بيان آيه 259

شرح لغات:

خاويه: خالى، از خواء بمعناى خلاء و بمعناى فرجه و فاصله دو چيز و به خانه‌اى كه اهلش هلاك شده و خالى از آنها شده باشد «خاويه» گويند و نيز به گرسنگى از آن جهت كه معده خالى از غذاست «خوى» گفته‌اند.

عروش جمع «عرش» بمعناى بناء و ساختمان بلند(وَ هِيَ خاوِيَةٌ عَلى‌ عُرُوشِها) بعضى ميگويند يعنى ديوارها بدون سقف مانده بود. و به تخت نيز «عرش» ميگويند از نظر بلندى آن و به سقف خانه نيز «عرش البيت» گفته‌اند.

قرية: آبادى- و اصل اين كلمه بمعناى جمع و اجتماع است و به ده و آبادى باعتبار اينكه مردم در آن جمع‌اند «قريه» گفته شده است.

انى يحيى: از كجا و چگونه زنده مى‌كند.

عام: سال و جمع آن «اعوام» است و اصل «عوم» بمعناى شنا است.

لبثت: مكث كردم و «لبث» بمعناى مكث است.

حمار: الاغ، چه وحشى و چه اهلى و اصل آن از «حمزة» بمعناى سرخى است.

«ننشزها» با نقطه و بى‌نقطه خوانده شده است بدون نقطه از «نشر» بمعناى پراكندگى و پخش يعنى چگونه آن را پخش و پراكنده ميكنيم و با نقطه از «نشز» بمعناى زمين مرتفع و بلند و معنايش اينست كه چگونه آن برداشته و بلند مى‌كنيم.

تفسير:

(أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلى‌ قَرْيَةٍ) (يا مانند آن كسى كه) يعنى اى رسول ما اگر خواستى به داستان كسى كه با نمرود به احتجاج پرداخت و اگر خواستى بر قصه مردى كه بر آن‌