نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 27 صفحه : 89
آزاد كننده بنده از كسانى كه ايمان
آوردهاند، پس البته اگر او از مؤمنان نبود سودى و نفعى قرب و نزديكى او بايشان
ندهد، و جايز است توصيف كردن روز را بقول خدا، ذى مسغبه چنانچه جايز است كه گفته
شود ليله نائم و نهاره صائم، شبش خواب و روزش را روزه دار است و مانند آن و كسى كه
افكّ رقبه يا اطعم قرائت كرده پس جايز است كه آنچه ذكر شده از فعل تفسير اقتحام
عقبه باشد، پس اگر گفتى اين قسم تفسير به فعل نشد، بلكه تفسير بمبتدا و خبر شده
مانند قول خدا،( نارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ)
و قول خدا،( نارٌ حامِيَةٌ)، پس
آيا قرائت ديگرى رجحان ندارد.
گفته شده كه ممكن است كه( كَذَّبَتْ ثَمُودُ
وَ عادٌ بِالْقارِعَةِ) تفسير قول خدا،(
وَ ما أَدْراكَ مَا الْقارِعَةُ) بنا بر معنى باشد، و مسلّما
آمده كه( مَثَلَ عِيسى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ)، تفسير كرده مثل را بقول خودش(
خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ)، و پنداشتهاند كه ابا عمرو احتجاج كرده
بقول خدا،( ثُمَّ كانَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا)
براى قرائت( فَكُّ رَقَبَةٍ) مثل اينكه چون آن فعل بوده
واجب شده كه معطوف عليه مانند آن فعل باشد، و گاهى ممكن است كه اين مانند قطع و
جداى از اوّل و استيناف باشد مثل اينكه اعلام كند كه فكاك رقبه از برده باين است
كه از كسانى باشد كه ايمان آوردهاند، بعلّت او بسبب ايمان احراز ثواب بنده آزاد
كردن ميكند پس هر گاه ايمان را منضمّ بفعل قربى كه ذكرش گذشت نكند نفعى آن بنده
آزاد كردن ندارد.
و تقديرش اينست سپس بودن او از كسانى كه ايمان آوردند، پس اين آمده
آمدن قول خدا،( كَيْفَ يَهْدِي اللَّهُ قَوْماً كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ وَ
شَهِدُوا).
چگونه خدا هدايت نمايد مردمى را كه كفر ورزيدند بعد از ايمانشان و
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 27 صفحه : 89