نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 26 صفحه : 287
آيا خلق شما بعد از مرگ در نزد شما سختتر
است در باطن و ضمير شما، يا آسمانها و حال اينكه هر دو در قدرت خداى تعالى يكسانست
و اين مثل قول اوست كه ميفرمايد:( (لَخَلْقُ السَّماواتِ وَ
الْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ)) هر آينه خلق آسمانها و
زمين بزرگتر است از خلق مردم. سپس شروع كرد پس بيان نمود خداى سبحان كه چگونه خلق
كرد آسمانها را و گفت( (بَناها)) بنا
كرد خداى تعالى آن خدايى كه بزرگ بر او نيست خلق چيزى( (رَفَعَ
سَمْكَها)) بلند نمود سقف آن و آنچه از آن بلندتر است.
((فَسَوَّاها)) پس آن را استوار نمود بدون
شكاف و سستى و تفاوت و برخى گفتهاند سوّاها يعنى آن را محكم گردانيد و قرار داد
آن را در تصرّف فرشتهها( (وَ أَغْطَشَ لَيْلَها)) ابن عبّاس و مجاهد و قتاده گويند: يعنى شبش را تاريك و ظلمانى نمود( (وَ أَخْرَجَ ضُحاها)) يعنى روز آن را روشن نمود و
شب و روز را اضافه به آسمان نمود براى اينكه منشأ تاريكى و روشنايى بسبب غروب و
طلوع خورشيد بنا بر آنچه كه خداوند عزّ و جلّ تدبير نموده از آسمانست.
((وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها))
يعنى بعد از آفرينش آسمان پهن نمود آن را از گسترش و آن بسيط است. ابن عبّاس گويد:
البتّه خداوند تعالى زمين را بعد از آسمان گسترش داد اگر چه زمين پيش از آسمان
آفريده شده و آن در زير كعبه مجتمع بود. پس آن را پهن نمود.
مجاهد و سدى گويند: معنايش و زمين را با اين گسترش داده است چنان كه
گفت:( (عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنِيمٍ))
يعنى مع ذلك با اين( (أَخْرَجَ مِنْها))- يعنى از زمين( (ماءَها)) ابن عبّاس گويد: و معنايش اينست: نهرها، و درياها و چشمه سارها را
جارى ساخت( (وَ مَرْعاها)) از آنچه مردم و حيوانات
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 26 صفحه : 287