نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 26 صفحه : 251
روش تو و به تو (انت ربك) مقاتل گويد: مردم
توانايى و قدرت سخن گفتن با پروردگار را ندارند مگر باذن او(
(يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِكَةُ صَفًّا)) يعنى
در اين روز.
و اختلاف در معنى روح شده در اينجا بر چند قول:
«روح چيست»
(1) مجاهد و قتاده و ابو صالح گويند: بدرستى كه روح خلقى از مخلوقات
خداى تعالى است بر صورت بنى آدم و از جنس فرشتگان نيستند در يك صف مىايستند. و
فرشتگان در صف ديگر. آنها لشگرى هستند و اينها لشگرى.
(2) شعبى گويد: آن دو صف پروردگار عالميانست در روز قيامت صفى از روح
صفى از فرشتگان.
(3) ابن مسعود و عطاء از ابن عبّاس گويد: البتّه روح فرشتهاى از
فرشتگانست نيافريد است خداوند خلقى بزرگتر از او وقتى روز قيامت شد او به تنهايى
در يك صف مىايستد و فرشتگان تمامى در صف ديگر. پس بزرگى آن روح مانند صف
فرشتگانست.
(4) عطيه از ابن عبّاس روايت كرده: كه ارواح مردم با فرشتگان در بين
دو نفخه مىايستند پيش از آنكه ارواح باجساد بر گردد ضحّاك گويد:
روح جبرئيل است. وهب گويد: كه جبرئيل 7 در مقابل خدا عزّ
و جلّ ايستاده و شانهاش ميلرزد خداوند عزّ و جلّ خلق ميكند از هر لرزش وى صد هزار
فرشته. پس فرشتگان صفهايى هستند در مقابل خداى تعالى كه سرهاى خود را بزير انداخته
(از هيبت و جلالت خداوند) پس وقتى- خداوند بايشان اجازه سخن داد. ميگويند: لا اله
الّا انت و درست يعنى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 26 صفحه : 251