سبحان متنبّه و آگاه نمود بر طريق استدلال بر صحّت آنچه ياد نمود و گفت:

((أَ فَرَأَيْتُمْ ما تُمْنُونَ)) يعنى شما ميبينيد كه نطفه و منى را در ارحام- همسرانتان ميريزيد، پس فرزند ميشود.

((أَ أَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ)) آيا شما خلق بشرى ميكنيد از آنچه منى ميريزيد.

((أَمْ نَحْنُ الْخالِقُونَ)) يا ما آفريننده هستيم پس وقتى كه شما و امثال شما قدرت و توان بر اين كار را نداشتيد بدانيد كه خداوند سبحان آفريدگار اين نطفه است و هر گاه ثابت شد كه او قادر و تواناى بر ايجاد فرزند از نطفه است لازم و ثابت است قدرت او بر اعاده بعد از مرگ براى آنكه آن دورتر از اين نيست، سپس بيان نمود كه او هم چنان كه ايجاد كرد اوّل مرتبه آفريده‌ها را پس همين طور هم ايشان را مى‌ميراند، پس فرمود:

((نَحْنُ قَدَّرْنا بَيْنَكُمُ الْمَوْتَ)) مقاتل گويد: يعنى ترتيب امر بر مقدار است، يعنى ما مرگ را بين بندگان بر مقدار و اندازه‌اى مقرر كرديم چنانچه حكمت و مصلحت اقتضا كند، پس بعضى از ايشان در سنّ كودكى ميميرد و برخى از ايشان در سنين جوانى از دنيا ميرود، و بعضى از ايشان هم ميان سال، و كهنسال و شكسته شده و فانى ميشوند.

ضحاك گويد: يعنى (قدرنا) به اينكه ما تساوى قرار داديم در مرگ ميان مطيع و عاصى و اهل آسمان و اهل زمين.

((وَ ما نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ)) بعضى گويند: كه اين جمله از تمام ما قبل آنست.

يعنى هيچ يك از شما بر آنچه كه ما از مرگ تقدير كرديم از ما سبقت نگرفته تا بتواند زياد كند در مقدار زندگيش.

و بعضى گويند: آن اوّل كلامست كه ما بعدش بآن متصل شده و معنايش‌