نيز جايز است كه (نحسات) جمع مصدر باشد، و حاء آن را هم چنان در جمع هم ساكن گذارده‌اند، همانگونه كه گفته‌اند: (زوره و عدله).

ابو الحسن گويد: در نحس بجز سكون حاء چيز ديگرى نشنيده‌ام.

ابو عبيده گفته است نحسات يعنى داراى نحوست، و ممكن است كسانى كه عين الفعل آن را، كسره داده‌اند آن را صفت قرار داده‌اند از باب (فرق و نزق)[1] و آن را بر اين وزن جمع بسته‌اند.

و كسى كه «نحشر اعداء اللَّه» خوانده است دليلش آنست كه آن را معطوف ميداند بر جمله «و نجّينا» و اين قرائت را آيه‌( يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمنِ وَفْداً)[2] تقويت ميكند.

و هر كس كه «يحشر» خوانده است فعل را مبنى للمفعول گرفته و اين قرائت را هم جمله «فهم يوزعون» تأييد ميكند، و هر دو قرائت نيكو است.

شرح لغات:

صرصر- از صرير گرفته شده است و بمنظور اعلان تشديد معنى لفظ آن را مشدّد ساخته‌اند، گفته ميشود صرّ يصرّ صريرا يا آنكه صرصر يصرصر صرصرة و ريح صرصر يعنى: بادى كه داراى صدايى شديد است و اصل «صرصر» صرّر بوده است سپس راء قلب به صاد شده است، همانگونه كه در نههه نهنهه‌[3] گويند، و در كففّه كفكفه‌[4] گويند.

[1] فرق بمعنى فزع يعنى ترسيد، و نزق بمعنى طاش يعنى در حال خشم سبكسرى كرد.

[2] سوره مريم: 19 آيه 58

[3] يعنى او را باز داشت از كارى و او نيز دست كشيد.

[4] يعنى اشك چشم خود را پى در پى پاك كرد.