نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 240
2- مردن اول در حالى است كه انسان نطفه بوده
پس خداوند او را در دنيا زنده گردانيده است، سپس براى بار دوم خداوند او را
مىميراند، سپس او را در رستاخيز زنده مىگرداند، پس اين دو زندگى و دو مرگ
مىباشد و نظير آن قول خداوند است كه مىفرمايد:(
(كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ كُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْياكُمْ ثُمَّ
يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ))
«چگونه كافر شديد خدا را و حال آنكه مرده بوديد پس ميراند شما را سپس بسوى او
بازگردانده شويد- بقره 28» و اين قول «ابن عباس» و «قتاده» و «ضحاك» و «مختار» و
«ابو مسلم» است.
3- زنده شدن اول در دنيا و دوم در قبر باشد كه در قيامت زنده شدن
نخواهد بود و مرگ اول در دنيا و مرگ دوم در قبر باشد و اين قول «جبائى» است.
(فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا) (پس اعتراف كرديم به
گناهان خود) كه در دنيا مرتكب شده بوديم( فَهَلْ إِلى
خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ) (پس آيا براى بيرون رفتن راهى هست؟) اين
يك نوع نرمش براى استدعا مىباشد، يعنى آيا پس از اعتراف به گناه راهى براى خروج
وجود دارد؟! برخى گفتهاند كه ايشان درخواست بازگشت به دنيا را مىكنند، يعنى آيا
از آتش مىتوانيم بيرون رويم به سوى دنيا تا به طاعت خداوند بپردازيم و اگر خداوند
مىدانست كه ايشان اگر برگردند رستگار مىشوند، ايشان را به حال تكليف باز
مىگردانيد و لذا مىفرمايد:( (لَوْ رُدُّوا لَعادُوا
لِما نُهُوا عَنْهُ)) «اگر برگردانده شوند دوباره انجام
مىدهند آنچه را كه نهى شده بودند از آن- انعام- 28» خداوند با اين بيان متوجه
مىسازد كه اگر كافران راست بگويند خداوند آنچه را كه ايشان آرزو داشته و درخواست
مىكردند اجابت مىفرمود. در اين آيه مورد بحث گويا چيزى در تقدير گرفته شده است
كه چنين مىشود: (پس
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 240