نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 16
(فَراغَ عَلَيْهِمْ ضَرْباً بِالْيَمِينِ)
(پس روى كرد به آنها با زدن راست) يعنى به بتها نزديك شده و با دست راست آنها را
زده و مىشكافد، زيرا دست راست قوىتر است، كه اين را «ربيع بن انس» گفته است و
گفته شده كه مراد از (يمين- راست) قدرت و قوت است چنان كه شاعر مىگويد:
(اذا
ما راية رفعت لمجد
تلقاها عرابة باليمين)
«زمانى كه پرچمى نباشد كه براى شكوه باهتزاز در
آيد- در مىيابد آن را «عرابه» با قدرت و قوت خود».
اين سخن از «فراء» بوده و گفتار «سدى» مىباشد.
و برخى گفتهاند مقصود اين است كه: من طبق سوگندى (يمين) كه خوردهام
و گفتهام سوگند به خداوند بتهاى شما را نيرنگ مىكنم، اكنون آنها را مىزنم.
(فَأَقْبَلُوا إِلَيْهِ يَزِفُّونَ)
(پس روى كردند به او شتاب مىكردند)، يعنى پس از پايان برنامههاى جشن خود بسرعت
بسوى ابراهيم آمدند، و اين گفتار «حسن» و «ابن زيد» است.
و برخى گفتهاند: (يزفون) مىشتافتند مانند حركت شتر مرغ، و آن حالتى
است ميان دويدن و راه رفتن معمولى، از «مجاهد» در اين آيه اشاره است كه مردم از
كار ابراهيم نسبت به بتها اطلاع پيدا كرده و به قصد ابراهيم بسراغ او شتافتند و او
را بسوى بتخانه بردند و بر او گفتند: آيا تو به خدايان ما چنين كردى، ابراهيم به
طرز استدلال جواب داد:
(قالَ أَ تَعْبُدُونَ ما تَنْحِتُونَ)
(گفت آيا مىپرستيد آنچه را كه مىتراشيد) اين جمله استفهام است كه به معنى انكار
و نكوهش مىباشد، يعنى چگونه انسان عبادت كند چيزى را كه خود، آن را به دست خود
تراشيده و ساخته است، چه آنان بتها را با دست خود تراشيده و مىساختند.
(وَ اللَّهُ خَلَقَكُمْ وَ ما تَعْمَلُونَ)
(خدا آفريده است شما و آنچه را كه مىسازيد)
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 16