آورده و سپس حواء را از ضلعى از اضلاع آدم خلق كرده است. و اين قول ضعيف است كه درباره آن سابقا سخنانى را ايراد كرديم.

(وَ أَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ الْأَنْعامِ ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ‌) (و نازل كرد براى شما از چهار پايان هشت جفت) در مقصود از آيه فوق نظرهاى مختلفى گفته شده كه اكنون توجه ميكنيد:

1- مراد از لفظ (انزال) در اينجا به معنى ايجاد و پديد آوردن است چنان كه خداوند مى‌گويد:( (قَدْ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمْ لِباساً))، «و به حقيقت نازل كرديم براى شما لباس را- اعراف- 26» كه منظور نزول خود لباس نيست بلكه منظور سبب نزول آن است كه باران باشد كه از آسمان نازل شده و در اثر آن پنبه و پشم بوجود آمده و سپس بصورت لباس در آمده است، پس چهار پايان نيز از گياه رشد كرده و گياه از آب بوجود آمده است.

2- خداوند پس از خلقت چهار پايان در بهشت، آنها را به زمين فرو فرستاده است. و اين قول جبائى است و گفته كه در خبر وارد شده كه شتر و گوسفند از چهار پايان بهشت مى‌باشند.

3- مقصود از (نزول) در اين آيه (نُزُل) و ارزاق مى‌باشد. و مراد از جفتهاى هشتگانه عبارت است از شتر و گاو و گوسفند و بز و جفتهاى آنها. و تفسير اين آيه در سوره (انعام) بيان گرديد.

(يَخْلُقُكُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ‌) (خلق مى‌كند شما را در شكمهاى مادرانتان آفرينشى پس از آفرينشى) كه اوّل نطفه، سپس علقه، سپس مضغه، سپس استخوانى كه با گوشت پوشيده شده است بوده‌ايد و سپس خلق ديگرى را ايجاد كرد. از «قتاده» و «مجاهد» و «سدى». و برخى گفته‌اند:

يعنى آفريد شما را در شكمهاى مادرانتان پس از آنكه در پشت آدم آفريد شده بوديد. و اين نظر «ابن زيد» است.

(فِي ظُلُماتٍ ثَلاثٍ‌) (در تاريكى‌هاى سه گانه) كه تاريكى شكم و تاريكى رحم‌