نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 2 صفحه : 302
(وَ اللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ
الْمُصْلِحِ ...)- كسانى كه از معاشرت و شركت با يتيمان منظورشان
افساد يا اصلاح باشد خداوند به آنان دانا است.
(وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ ...)-
اگر خدا ميخواست در امور يتيمان و معاشرتشان بشما سختگيرى كرده و بر شما لازم
مىنمود كه از شركت آنان دورى كنيد.
و زجاج ميگويد: منظور اين است كه اگر خدا ميخواست شما را بامورى پر مشقّت،
مكلّف ميكرد و شما را در مضيقه قرار ميداد ولى خداوند در حق شما اين كار را نكرد.
و اين آيه ضمناً بر فساد قول «جبريها» نيز دلالت ميكند زيرا اگر خدا
ميخواست بر آنها سخت بگيرد صحيح و نيكو بود ولى عنايت كرد در وسعتشان قرار داد در
اين صورت چگونه ممكن بود كه خدا آنها را بامورى مكلّف كند كه قدرت بر آن ندارند و
از آنها چيزى بخواهد كه راهى بآن ندارند و متصوّر است كه آنان را مأمور به انجام
چيزى نمايد كه از ناحيه خود او انجام نمىگيرد و اگر چنين بود ديگر سختى و
مضيقهاى بالاتر از اين متصور نبود.
و بلخى ميگويد: اين آيه فساد و بطلان قول كسانى را ميرساند كه
معتقدند خداوند قدرت بر ستم كردن ندارد زيرا اين آيه مىرساند كه سخت گرفتن در
انجام تكليفى كه از نظر مصلحت و حكمت درست نيست مقدور خداوند بود و اگر ميخواست
ميكرد (ولى چون نخواسته ننموده است).
(إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ ...)- (خداوند عزيز است و
با عزت خود آنچه «مصلحت» ايجاب كند انجام ميدهد و هيچ قدرتى نمىتواند او را از
كار خود باز دارد.
(حَكِيمٌ ...)- در تدبير و كارهايش حكيم
است و مانعى از آنچه حكمتش اقتضا كند، نيست.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 2 صفحه : 302