تفسير:

خداوند مسلمانان را مخاطب قرار داده طرز جنگ با كفار را براى آنان بيان ميكند كه شما هر كجا آنها را يافتيد بكشيد و همانطور كه آنها شما را از مكه بيرون كنيد و كشتن مشركان در ماه حرام اگر چه گناه است ولى شرك و كفر آنها بخدا و پيامبر مهمتر و شر و گناهش بيشتر است.

علت اينكه از شرك و كفر به فتنه تعبير شده اينست كه كفر بهلاكت و بدبختى ميكشاند و فتنه آن چيزيست كه باعث بدبختى و هلاك است.

و برخى گفته‌اند «كفر» فساد و تباهى است كه در موقع آزمايش روشن ميشود و لذا به كفر «فتنه» گفته ميشود.

(وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّى يُقاتِلُوكُمْ فِيهِ ...)- در مسجد الحرام با آنان نجنگيد تا اينكه آنها با شما بجنگند.

منظور، ممنوعيت شروع به نبرد در مسجد الحرام و كشتن مشركان است مگر اينكه آنان آغاز كند كه مسلمين حق دفاع دارند لذا ميفرمايد اگر آنان دست بجنگ زدند شما نيز به مقابله برخيزيد و با آنها جنگ كنيد كه سزاى كافران همين است اين آيه دلالت دارد كه واجب است كفار را از مكه بيرون كرد تا فتنه و فسادى پيش نيايد و در حديث نيز وارد شده است كه مضمونش اينست «در جزيرة العرب دو آئين نبايد باشد»

. [سوره البقرة (2): آيه 192]

(فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (192))

[ترجمه‌]

اگر از كفر و شرك دست بردارند همانا خدا آمرزنده است و مهربانست‌

شرح لغات‌

انتهوا: خوددارى كرده‌اند و ترك گناه نمودند از انتهاء كه بمعناى امتناع است.

غفور: پوشاننده گناه بطورى كه گويا نبوده است.