شرح لغات:

ذكر: يادآورى مطلب در ذهن و اين موضوع خود بخود و گاهى بوسيله گفتار و تذكّر شخص ديگرى انجام ميگيرد اين كلمه هر چند اغلب بعد از فراموشى بكار ميرود ولى در اصل لغت معناى آن عموميّت دارد فرق ميان ذكر و خاطر اين است كه خاطر تنها آنچه در ذهن خطور ميكند گفته ميشود ولى ذكر گاهى بوسيله قول نيز صورت مى‌گيرد.

تفسير

(فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ ...)- در معناى آن چند قول است:

1- سعيد بن جبير ميگويد: يعنى شما مرا بواسطه اطاعت بياد بياوريد تا من هم شما را بوسيله رحمت خود بياد بياورم چنان كه فرمود( أَطِيعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ‌)[1] يعنى خدا و رسول را اطاعت كنيد تا مشمول رحمت گرديد.

2- ابن عباس ميگويد: يعنى مرا بوسيله اطاعت بياد بياوريد تا شما را بوسيله كمك و امداد خود يادآورى كنم همانطور كه فرمود:( وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا)[2] يعنى كسانى كه در رضايت ما كوشش مى‌كنند آنان را براههاى موفقيّت هدايت مى‌كنيم».

3- ابن كيسان ميگويد يعنى شما مرا بوسيله شكر نعمت من بياد بياوريد تا من شما را بواسطه افزودن نعمت‌هاى خود ياد كنم چنان كه فرمود:(لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ‌)[3] يعنى هر گاه شكر نعمت مرا بجا بياوريد بر نعمت شما ميافزايم».

4- بعضى گفته‌اند يعنى «مرا در روى زمين بياد بياوريد تا شما را در موقعى كه در زير زمين قرار خواهيد گرفت ياد كنم چنان كه در دعا هست: خدايا مرا در هنگام بلا آن موقعى كه فراموشكاران از مردم فراموش مى‌كنند تو ياد كن».

5- برخى گفتند يعنى «در دنيا بياد من باشيد تا در آخرت بياد شما باشم».

[1] آيه 123 سوره آل عمران

[2] آيه 69 سوره عنكبوت

[3] آيه 7 سوره ابراهيم