نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 30
(وَ تَخْلُقُونَ إِفْكاً):
و انجام مىدهيد كار دروغى را كه مىگوييد اين بتها خدا هستند (و سعادت و پيشرفت
ما بدست آنها است). اين معنى از (سدى) نقل شده ولى (مجاهد و قتاده و ابى على
جبائى) روايت كردهاند كه بعضى در معنى آيه چنين ميگويند كه «و تصنعون اصناماً
بايديكم» بوده يعنى با دست خود بتهايى را ميسازيد.
و خداوند بتهاى آنان را «افك» ناميده است زيرا آنها بدروغ ادعا
مىكردند كه بتها خدا ميباشند.
سپس خداوند (بمنظور توجه و بيدارى خرد) عجز خدايان آنان را، كه رزق و
مايه احتياجات ايشان را مالك نبوده و نميتوانند پرداخت كنند بيان ميفرمايد:
(إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا يَمْلِكُونَ
لَكُمْ رِزْقاً): آنچه را كه عبادت آن نموده و از (اطاعت و عبادت) خداوند جهان
سرپيچى مينمائيد، مالك رزق (روزى و معيشت زندگانى) شما نيستند. «ملك» (بآن چيزى
گفته مىشود كه) قدرت و تسلط مالك بر او بوده و مىتواند هر نوع تصرفاتى را در آن
انجام دهد و البته آن تصرف تام در حقيقت فقط مربوط بخداوند ميباشد زيرا انسان
بآنچه خدا باو داده مالك است، بنا بر اين اصل مالكيت در تمام خلقت و هستى موجودات،
همه از آن خداوند بوده و كسى كه مالك (و دهنده) رزق ديگرى نباشد شايستگى معبود
واقع شدن را ندارد زيرا عبادت بواسطه بالاترين مراتب نعمت واجب شده و جز خداوند
احدى را بر آن قدرتى نيست، پس عبادت بايد منحصر در ذات خدا باشد.
(فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ):
پس رزق را از خداوند طلب كنيد نه از غير او.
(وَ اعْبُدُوهُ وَ اشْكُرُوا لَهُ): و
عبادت او نموده شكر او بجاى آوريد نسبت بآنچه كه بر شما ارزانى داشته از اصول نعمت
(و مايه زندگى) چه از حيات انسانى گرفته تا وسايل معيشت و غير آنها.
(إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ): بسوى فرمان خدا در قيامت
بازگشت مينمائيد تا هر كسى را بقدر اعمالش پاداش دهد. سپس خداوند عرب را مخاطب
ساخته و فرمود:
(وَ إِنْ تُكَذِّبُوا): اگر تكذيب كنيد محمد 6
(فرستاده ما) را.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 30