نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 136
خداوند از پيروى آنچه معلوم نيست، نهى كرده
است.
(إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ
عَنْهُ مَسْؤُلًا): گوش از آنچه شنيده و چشم، از آنچه ديده و دل از آنچه خواسته، مسئول
است. مقصود اين است كه صاحبان گوش و چشم و دل، مسئوليت دارند، از اينرو مىفرمايد:( كُلُّ أُولئِكَ ...)
برخى گويد: يعنى همه اين اعضا مسئوليت دارند و از خود آنها سؤال
خواهد شد.
والبى از ابن عباس نقل كرده است كه: خداوند از بندگان خود سؤال مىكند
كه اين اعضا را در چه چيز بكار بردهاند.
على بن ابراهيم در تفسير از امام باقر (ع) روايت كرده است كه پيامبر
گرامى اسلام فرمود:
- روز قيامت، بنده، در حضور خداوند، قدم از قدم برنمىدارد، تا از
چهار چيز از او سؤال شود، مىپرسد: عمرت را در چه راهى صرف كردى؟ بدنت را در چه
راهى فرسوده ساختى؟ مالت را از كجا بدست آوردى و در چه راهى صرف كردى؟ و ديگر از
محبت ما اهل بيت.
(وَ لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً):
در روى زمين از روى خود خواهى و تكبر، راه مرو. زجاج گويد: يعنى در روى زمين از
روى خود خواهى و فخر فروشى راه نرو.
برخى گويند: مرح، يعنى: شادى كردن به چيز باطل.
(إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ الْجِبالَ
طُولًا): در اينجا خداوند، اشاره به ضرب المثلى كرده، مىفرمايد: اى انسان،
تو بر اثر تكبر، زمين را در زير پاى خود نمىشكافى و بر اثر تجاوز از حد خود، به
كوههاى بلند نخواهى رسيد. يعنى: به آنچه مىخواهى نمىرسى، همانطورى كه اين كارها
را خود نمىتوانى انجام دهى، بنا بر اين چرا بكارى تن مىدهى كه براى تو خيلى بزرگ
است و به صلاح تو نيست.
اين مطلب را بدين جهت مىگويد كه: برخى از مردم هنگام راه رفتن، كبر
مىفروشند و براى قدرت نمايى، پاهاى خود را بر زمين مىكوبند و سر و گردن خود را
راست مىگيرند. خداوند مىفرمايد: اينان در حقيقت، ضعيف و ناتوانند و نمىتوانند
پاى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 136