در كلام عرب، مجاز، استعاره، اشاره و كنايه فراوان است و بخاطر همين مزاياست كه زبان آنها در عاليترين درجه فصاحت و بلاغت، قرار دارد.

بنظر ما وجه اول، از تمام وجوه ديگر، صحيحتر و به صواب نزديكتر است. اين وجه در صورتى صحيح است كه «امر» را در آيه بمعناى «دستور دادن» و ضد «نهى» بدانيم.

لكن بنا بر قرائتهاى ديگر، اين وجه صحيح نيست و بايد يكى از سه وجه اخير را اختيار كرد.

اكنون به بيان نمونه‌هايى كه در قرنهاى گذشته، نسبت بمردم قريه‌ها انجام شده است، پرداخته، مى‌فرمايد:

(وَ كَمْ أَهْلَكْنا مِنَ الْقُرُونِ مِنْ بَعْدِ نُوحٍ‌): ما امتهاى بسيارى را پس از نوح تا زمان تو هلاك كرده‌ايم. آنها مردمى بودند كه حقيقت را تكذيب مى‌كردند.

كلمه «كم» به معناى تكثير و «رب» به معناى تقليل است.

عبد اللَّه بن ابى اوفى مى‌گويد: قرن يكصد و بيست سال و محمد بن قاسم مى‌گويد:

يكصد سال و كلبى مى‌گويد هشتاد سال و برخى گفته‌اند چهل سال است.

(وَ كَفى‌ بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبادِهِ خَبِيراً بَصِيراً): علم و آگاهى خداوند به گناهان بندگان، براى آنها كافى است. او مردم گناهكار را كيفر مى‌دهد و هيچ يك از گناهان آنها را فراموش نمى‌كند.

اكنون اين نكته را بيان مى‌كند كه او با بندگان خود بمقتضاى مصلحت، رفتار مى‌كند:

(مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فِيها ما نَشاءُ لِمَنْ نُرِيدُ): عاجله، نعمتهاى دنياست كه فورى و زودگذر است. هر كس در طلب نعمتهاى دنيا باشد، در حدودى كه خواست ما باشد، آنهم براى هر كس كه خودمان اراده كنيم، در همين جهان فراهم مى‌سازيم. در اينجا فراهم شدن نعمتهاى دنيا تابع خواست انسان نيست، بلكه تابع خواست خداوند است، زيرا ممكن است انسان چيزى بخواهد كه در آن مفسده باشد، بنا بر اين هر چه انسان بخواهد، ممكن است خداوند نخواهد. وانگهى از جمله‌