(ثُمَّ اسْتَوى‌ عَلَى الْعَرْشِ:) تفسير اين جمله را قبلا بيان كرده‌ايم.

هر گاه منظور، تسلط و اقتدار خداوند بر عرش باشد، آوردن كلمه «ثم»- كه بر تأخير و مهلت، دلالت دارد- بخاطر اين است كه: تا عرشى وجود نداشته باشد، تسلط و اقتدار خداوند، نسبت به آن، مفهومى ندارد. اگر چه اصل قدرت خداوند، ازلى و ابدى است، لكن تعلق قدرت، بر مخلوقات، هنگامى قابل تصور است كه: مخلوقات، به زيور هستى آراسته شده باشند و آفريدگار بزرگ، آنها را خلق كرده باشد.

(وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ:) خداوند ماه و خورشيد را رام گردانيد تا موجودات عالم و انسانها از وجود آنها نفع ببرند.

(كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى:) هر يك از آنها، تا وقتى معين، در حركت خواهند بود. اين وقت، روز قيامت است كه دنيا فانى ميشود و خورشيد تيره و ماه تاريك و ستارگان كدر ميشوند. اين معنى از حسن است.

ابن عباس گويد: منظور از «وقت معين» درجات و منزل‌هاى ماه و خورشيد است:

خورشيد داراى 180 منزل است كه روزى يك منزل را طى مى‌كند و همين كه به آخر رسيد، از سر مى‌گيرد. ماه نيز داراى 180 منزل است كه شبى يك منزل، طى مى‌كند و همين كه به آخر مى‌رسد، از آنجا تجاوز نكرده، از سر مى‌گيرد. (توجه داشته باشيد كه خورشيد حركت مارپيچى دارد و گفته ابن عباس با هيأت جديد ناسازگار است).

(يُدَبِّرُ الْأَمْرَ:) خداوند متعال، تدبير امور آسمانها و زمين و ديگر مخلوقات را از روى حكمت و مصلحت، بر عهده دارد.

(يُفَصِّلُ الْآياتِ:) آيات را به تفصيل و بدنبال يكديگر، براى مردم بيان مى‌كند، تا بهتر بتوانند در باره آنها بينديشند. يا اينكه منظور از آيات، عجائب عالم خلقت است كه هر يك به جاى خود و جداى از ديگرى در معرض تماشاى آدميان قرار دارد و توجه ايشان را بخود جلب و آنها را بتفكر و تأمل وادار مى‌كند.

(لَعَلَّكُمْ بِلِقاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ:) تا شما بروز قيامت و زنده شدن مجدد، يقين و ايمان پيدا كنيد و بدانيد كه: خدايى كه بر اين كارها قادر است، قدرت دارد كه شما را