نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 26
(الْكَبِيرُ:)
خداوند، سرور، پادشاه و بر همه چيز توانا است. برخى گويند:
يعنى خداوند بواسطه كمال صفات و بواسطه اينكه بذات خود، عالم، قادر و
زنده است، بر همه موجودات برترى دارد. برخى گويند: منظور اين است كه خداوند بزرگتر
از اين است كه مخلوقات، همانند او باشند.
(الْمُتَعالِ:) خداوندى كه بقدرت خود برتر
از هر موجودى است و هيچ قادرى مساوى او نيست. برخى گويند: يعنى خداوند، در ذات و
فعل خود از امور ناروا و از آنچه اهل شرك مىگويند، منزه است.
(سَواءٌ مِنْكُمْ مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَ مَنْ جَهَرَ بِهِ:) پيش خداوند و در علم او، مساوى هستند آنهايى كه سخن را پنهان كنند
يا آشكارا اعلان كنند و پيش خود پنهان نسازند.
(وَ مَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّيْلِ وَ سارِبٌ بِالنَّهارِ:) و پيش خداوند و در علم او مساوى هستند، كسانى كه شبها در خانه و
آشيانه خود پنهان ميشوند و آنهايى كه در روز، به دنبال خواستهها و نيازمنديهاى
خود در گشت و گذارند. بنا بر اين آنچه كه با پرده سياه شب، پوشانيده ميشود و آنچه
كه در روشنايى روز آشكار ميگردد، پيش خداوند يكسان است، حال آنكه مخلوقات چنين
نيستند و پرده سياه شب و موانع ديگر در برابر چشم آنها حايل ميشوند. برخى
گفتهاند: منظور اين است كه پيش خداوند آشكار است هر چه كه در شب پنهان شود يا در
روز. زجاج در تصحيح اين قول گويد:
عرب مىگويد «انسرب الوحش» يعنى حيوان وحشى در خانه خود مخفى گشت.
(لَهُ مُعَقِّباتٌ:) در باره مرجع ضمير اختلاف
است:
1- مرجع آن «من» در(مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ
وَ مَنْ جَهَرَ بِهِ) است.
2- مرجع آن(عالِمُ الْغَيْبِ وَ
...) يعنى خداوند است.
3- ابن زيد گويد: مرجع آن پيامبر گرامى اسلام است كه در(إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ ...)
بآن اشاره شده است.