نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 27
ملائكه روز و ملائكه روز بدنبال ملائكه شب.
اينها فرشتگانى هستند كه عمر انسان را حفظ مىكنند. اين معنى از حسن، سعيد بن جبير،
قتاده، مجاهد و جبائى است. حسن اضافه مىكند كه: اينها چهار فرشته هستند كه هنگام
نماز فجر جمع ميشوند. چنان كه خداوند مىفرمايد:(إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً) (اسراء 78:
قرائت نماز فجر مورد مشاهده فرشتگان شب و روز است) از ائمه ما نيز
همين طور روايت شده است.
2- منظور فرشتگانى است كه انسان را از مهالك حفظ مىكنند و ميان او و
مقدرات، حائل ميشوند. اين قول از على (ع) و ابن عباس است. برخى گفتهاند: تعداد
فرشتگان محافظ، ده تا است.
3- منظور پادشاهان و زمامداران است كه مردم را بوسيله قواى پليسى و
ارتشى خود از شر متجاوزان و ستمكاران حفظ مىكنند. اين معنى از عكرمه و ضحاك و
مروى از ابن عباس است. يعنى كسى كه در روز حركت مىكند، پاسبانان و نگهبانان از او
مراقبت مىكنند. (لكن با توجه به قسمت ذيل آيه، اين معنى چندان صحيح بنظر نميرسد).
(مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ
اللَّهِ:) براى انسان، از پيش رو و پشت سر، مراقبانى است كه اطراف او مىچرخند
و موكل او هستند و به امر خداوند، او را از خطرات حفظ مىكنند.
حسن گويد: يعنى اعمال گذشته و آينده او را تا وقت مرگ حفظ و ثبت
ميكنند.
برخى گويند: يعنى او را از مهلكهها و خطرات و از شر جن و انس و
جانوران حفظ مىكنند.
ابن عباس گويد: يعنى او را از آنچه مقدر نيست، حفظ مىكنند ولى اگر
چيزى مقدر باشد، ديگر نيروى نگهدارى آنها تأثيرى نخواهد داشت، در باره كلمه(مِنْ أَمْرِ اللَّهِ) حسن و مجاهد و جبايى
گويند: يعنى «بامر اللَّه». از ابن عباس نيز چنين نقل شده است. مثل اينكه گفته
شود: «هذا الامر بتدبير فلان و من
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 27