واقع شده است.

(وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ‌): و از ثمرات، روزى آنها كن، تا ترا شكر و پرستش كنند.

(رَبَّنا إِنَّكَ تَعْلَمُ ما نُخْفِي وَ ما نُعْلِنُ‌): در اينجا ابراهيم، اعتراف مى‌كند كه خداوند به آشكار و نهان مردم، عالم است و هيچ چيز بر او پوشيده نيست.

(وَ ما يَخْفى‌ عَلَى اللَّهِ مِنْ شَيْ‌ءٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي السَّماءِ): اين كلام، از ابراهيم نيست، بلكه كلام خداوند متعال و بقول جبائى جمله معترضه است. يعنى:

تمام چيزهايى كه در زمين و آسمان است، بر خداوند آشكار است.

(الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ‌): بار ديگر به حكايت كلام ابراهيم پرداخته، مى‌فرمايد: ابراهيم، به نعمتهاى خداوند اعتراف و خدا را به اينكه در پيرى به او دو پسر بخشيد، حمد كرد. ابن عباس گويد: در سن 99 سالگى اسماعيل و در سن 112 سالگى اسحاق به او داده شد. سعيد بن جبير گويد:

بعد از سن 117 سالگى ابراهيم صاحب فرزند شد.

(إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعاءِ): ابن عباس گويد: يعنى خداوند، پذيرنده و اجابت كننده دعاست. جمله «سمع اللَّه لمن حمده» مؤيد همين معنى است.

(رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي‌): پروردگارا، مرا و ذريه‌ام را بپاى دارنده نماز قرار ده. در اينجا ابراهيم از خداوند درخواست مى‌كند كه: لطف خود را شامل حالش گرداند، تا خودش و گروهى از ذريه‌اش بدين تمسك جويند و نماز را بپاى دارند. مقصود از «ذريه» كسانى هستند كه بدين حق گرويدند. بنا بر اين همانطورى كه در باره خود دعا مى‌كند، در باره آنان نيز دعا مى‌كند.

(رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ): خدايا دعاى مرا اجابت كن، زيرا قبول دعا، غير از اجابت آن چيزى نيست.

(رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَ لِوالِدَيَ‌): پروردگارا مرا و پدر و مادرم را بيامرز. اصحاب ما به اين جمله استدلال كرده‌اند كه: پدر و مادر ابراهيم كافر نبوده‌اند، زيرا از خداوند