نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 143
علت اينكه: خانه را توصيف كرده است به
«محرم» اين است كه احدى بدون احرام حق ندارد به آن نزديك شود. برخى گويند: علت اين
است كه: امورى كه در جاهاى ديگر، مباح شمرده شده، در اين خانه حرام است. برخى هم
گفتهاند: مقصود از «محرم» «عظيم الحرمة» است.
(رَبَّنا لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ):
پروردگارا، من آنها را در اين وادى ساكن كردهام، كه بر نماز مداومت داشته، به
شرايط آن قيام كنند. لام متعلق است به «اسكنت» كلمه «ربنا» ميان آنها فاصله شده و
اين امر، پسنديده است. چنان كه شاعر گويد:
على حين الهى الناس جل امورهم
فندلا زريق المال ندل الثعالب
يعنى: هنگامى كه مردم سرگرم كارهاى خويش هستند، اى زريق، مال را مثل
روبهان براى خود ذخيره كن (يعنى يا زريق).
(فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ): ابراهيم از خداوند مسألت مىكند كه دلهاى مردم را متوجه آن سرزمين
گرداند تا ذريهاش را دوست دارند و با آنها انس گيرند و وسائل زندگى و امور
اقتصادى آنها تأمين گردد. بديهى است كه اگر خداوند دلهاى مردم را بخاطر حج و عمره
و تجارت، متوجه آنجا نمىكرد، زندگى بر ساكنان آنجا دشوار بود.
سعيد بن جبير گويد: اگر مىگفت: «افئدة الناس» يهوديان و مسيحيان و
مجوسيان نيز حج مىكردند. لكن گفته است:(مِنَ النَّاسِ) و منظور فقط مسلمانان است.
مجاهد گويد: اگر «افئدة الناس» مىگفت، فارس و روم نيز براى حج،
ازدحام مىكردند.
از امام باقر (ع) روايت است كه: مردم مأمورند كه اين سنگها را طواف
كنند، آن گاه بسوى ما كوچ كرده، ولايت خود را بما اعلام و ما را يارى كنند. سپس
اين آيه را قرائت كرد.
ابن عباس و قتاده گويند: مقصود از(تَهْوِي إِلَيْهِمْ) تمايل مردم بذريه ابراهيم است.
ابو مسلم گويد: منظور فرود آمدن مردم بر آنهاست، زيرا مكه در گودى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 143