را روى مصلحت تا روز قيامت بتأخير اندازد.

(لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ) در ثواب و عقاب هر كس شتاب ميكرد. و برخى گفته‌اند: يعنى كار مؤمنان و كافران را بتمامى يكسره ميكرد و مؤمنان را نجات داده و كافران را هلاك و نابود ميكرد.

(وَ إِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ) يعنى كافران در وعده و وعيد خدا در شك و ترديد سختى هستند. و برخى گفته‌اند: يعنى قوم موسى در مورد نبوت آن حضرت در شك و ترديد بودند.

(وَ إِنَّ كُلًّا) و محققاً همه منكران و مخالفان، و برخى گفته‌اند: يعنى تمامى هر دو دسته از تصديق كنندگان و تكذيب كنندگان ...

(لَمَّا لَيُوَفِّيَنَّهُمْ رَبُّكَ أَعْمالَهُمْ) يعنى پروردگار تو جزاى اعمال آنها را بطور كامل ميدهد، اگر خير است جزاى خير و اگر شرّ است جزاى همان را خواهد داد.

(إِنَّهُ بِما يَعْمَلُونَ خَبِيرٌ) كه وى براستى نسبت به اعمال شما و سزاى آنها دانا است و چيزى بر او مخفى و پوشيده نيست.

(فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ) اى محمد بر موعظه و بيم دادن و تمسك بطاعت حق و امر و دعوت بدان پايدار باش، و استقامت: همان اداى مأموريت و رساندن آن و جلوگيرى از منهيات الهى است چنانچه در قرآن مأمور بدان شده بود.

(وَ مَنْ تابَ مَعَكَ) ابن عباس گفته: يعنى كسانى هم كه به پيروى از تو از شرك و بت پرستى بازگشته‌اند بايد استقامت ورزند و پايدارى كنند چنانچه مأمور هستند، و ديگرى گفته: يعنى كسى كه بسوى خدا و پيغمبرش بازگشته و متوجه شده بايد استقامت ورزد، يعنى مؤمنان نيز بايد پايدارى كنند، و قول ديگر آن است كه: تو بايد نسبت بأداى رسالت استقامت ورزى و مؤمنان نيز در مورد قبول و پذيرش آن استقامت داشته باشند.

(وَ لا تَطْغَوْا) يعنى با كم و زياد كردن آن از امر و فرمان خدا تجاوز نكنيد كه از حد استقامت خارج شويد، و جبائى گفته: يعنى نعمت و آسايش شما را بطغيان وادار