قطع كنند و سپس بدو حمله كنند (يا شتر را رم دهند) رسول خدا- 6- از تصميم آنها خبر داد، و اين سخن از معجزات آن حضرت بود، زيرا اطلاع از چنين جريانى جز بوسيله وحى خداى تعالى ممكن نيست، و بالجملة رسول خدا- صلى اللَّه- عليه و آله- راه عقبه را پيش گرفت، و عمار و حذيفة نيز همراه وى بودند كه يكى در جلوى مركب آن حضرت راه ميرفت و ديگرى در پشت سر آن، و بمردم دستور فرمود از ميان دره بروند، و آنان كه تصميم قتل آن حضرت را گرفته بودند دوازده يا پانزده نفر بودند بنا بر اختلافى كه در اينباره هست، رسول خدا- 6- آنها را شناخت و نام يك يك آنها را برد. و داستان آنها در كتاب واقدى بطور مشروح نقل شده.

و امام باقر 7 فرمود: دوازده نفر آنها از قريش بودند و چهار نفر ديگر از ساير عرب.

تفسير

خداى تعالى در اين آيات اسرار منافقان را فاش كرده فرمايد:

(يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ ما قالُوا ...) اينان بدروغ سوگند ميخورند كه اين سخنان را نگفته‌اند ... و بدنبال آن قسم ميخورد كه چنين نيست و آن سخن را گفته‌اند، زيرا «لام» در جمله «(لَقَدْ قالُوا)» لام قسم است، و منظور از «كلمه كفر» هر كلمه‌اى است كه بوسيله آن نعمتهاى الهى انكار شود، و آنها چنان بودند كه در دين اسلام طعنه ميزدند.

(وَ كَفَرُوا بَعْدَ إِسْلامِهِمْ) و پس از اظهار اسلام كفر ورزيدند، يعنى كفر باطنى ايشان آشكار شد.

(وَ هَمُّوا بِما لَمْ يَنالُوا) در اين جمله سه قول است:

1- كلبى و مجاهد و ديگران گفته‌اند: يعنى در شب عقبه تصميم بقتل رسول خدا- 6- و رم دادن شتر آن حضرت گرفتند.

2- قتاده و سدّى گفته‌اند: يعنى آهنگ بيرون كردن رسول خدا- 6- را از مدينه كردند ولى نتوانستند منظور خود را عملى كنند.