بيان آيه 74

شرح لغات:

همّ: آهنگ مقارن با انجام فعل است، و به آهنگ تنها «همّ» نگويند مگر آنكه بحد نهايى قوت در نفس برسد (يعنى تصميم قطعى).

نيل: رسيدن بكار است.

نقم: ناخوش داشت.

فضل: فزونى در خير و نيكى است. و تفضل آن فزونى در خيرى را گويند كه قادر بر آن ميتواند بكند و ميتواند نكند.

شأن نزول:

در اينكه اين آيات درباره چه كسانى نازل شده چند قول است:

1- ابن عباس گفته: رسول خدا- 6- در سايه درختى نشسته بود و رو باصحاب خود كرده فرمود: هم اكنون شخصى بنزد شما ميآيد و با ديدگان شيطان بشما نگاه ميكند، طولى نكشيد كه مردى كبود چشم از راه رسيد رسول خدا- 6- او را پيش خود خواند و فرمود: چرا تو و يارانت مرا دشنام ميدهيد؟ آن مرد رفت و ياران خود را بياورد و همگى بخدا قسم خوردند كه سخنى نگفته‌اند در اينوقت آيه فوق نازل گشت.

2- ضحاك گفته: منافقان بهمراه رسول خدا- 6- بتبوك رفتند، و هر گاه با هم خلوت ميكردند به رسول خدا- 6- و اصحاب آن حضرت دشنام ميدادند و در دين طعن ميزدند، حذيفة (كه سخنان آنها را شنيده بود) ماجرا را برسولخدا- 6- گزارش داد، حضرت بدانها فرمود: اين سخنها چيست كه از شما بمن گزارش داده‌اند؟ آنها قسم خوردند كه سخنى نگفته‌اند.