دارد، يارى خواهم كرد، اين معنى از جبائى است. ابن عباس و قتاده و سدى گويند: يعنى اين فرشتگان پشت سر يكديگر قرار گرفته‌اند. ابو حاتم گويد: يعنى هزار فرشته بدنبال صف مسلمين قرار گرفتند.

(وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرى‌ وَ لِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُكُمْ‌): خداوند شما را بوسيله فرشتگان يارى كرد تا به شما بشارت پيروزى بدهد و دلهاى شما آرام شود و دچار وسوسه نشويد و الا لازم نبود كه هزاران فرشته در برابر دشمنان شما صف آرايى كنند. بلكه يك فرشته براى نابود كردن آنها كافى بود. چنان كه جبرئيل به تنهايى قوم لوط را هلاك كرد.

اختلاف است كه آيا فرشتگان در روز بدر، جنگ كردند يا اينكه فقط سياهى لشكر مسلمين شدند و آنها را تشجيع كردند و به آنها مژده پيروزى دادند. مجاهد مى‌گويد: هزار فرشته براى جنگ آمدند. اما آنچه در سوره آل عمران (آيه 126) در باره سه هزار و پنج هزار فرشته گفته شده است، آنها مامور بودند كه مسلمين را مژده دهند. ابن مسعود گويد: از ابو جهل پرسيدند: از كجا بما حمله مى‌شود؟ ما كسى را نمى‌بينيم! گفت: فرشتگان بما حمله مى‌كنند. ما بوسيله فرشتگان مغلوب شديم نه بوسيله شما! ابن عباس گويد: فرشتگان در روز بدر، جنگ كردند.

(وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ‌): پيروزى شما بدست فرشتگان نبود، بلكه بدست خداوند متعال بود، زيرا فرشتگان بندگان مطيع خداوند هستند و تنها كسى را يارى مى‌كنند كه خدا بخواهد. ممكن است منظور اين باشد كه: پيروزى به كثرت جمعيت نيست، بلكه بدست خداست.

(إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ‌): خداوند بكارها قادر است و بدون حكمت و مصلحت كارى را انجام نمى‌دهد.

(إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ‌): تفسير اين آيه را ذيل آيه‌(ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعاساً) (آل عمران 154) آورده‌ايم. نعاس، ابتداى خواب است. يعنى:

بمنظور ايمنى از دشمن، بر شما خوابى سبك افكنديم. بديهى است كه انسان در حال ترس خوابش نمى‌برد، خداوند آنها را ايمنى بخشيد و ترس از دل ايشان رخت بر بست‌