كتاب همان تورات است و لام تعريف بر آن داخل شده.

الّا ...- مگر.

بمعناى: لكن.

امانىّ ...- آرزوها.

ابن عباس ميگويد: گفتارى است دروغ كه بر زبان ميآورند.

كلبى ميگويد: مطالبى است كه بزرگان آنها بازگو ميكنند.

كسايى و فراء گويند: تلاوتى است كه از درك و فهم خالى است.

گفته شده. منظور از امانىّ اين است: آرزو ميكنند از خداوند رحمت را و شيطان بر آنها چنين وانمود كند كه در نزد خداوند مقام و خيرى دارند و آرزو ميكنند كه اسلام پس از درگذشت نبى اكرم از بين برود و رياست پيشين دو مرتبه نصيب آنها گردد.

و گفته شده: منظور از امانىّ دروغ بستن و گفتار باطل است و اين احتمال با(وَ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ) تناسب دارد زيرا اگر منظور تلاوت بود آنها در پندار نبودند و همين طور اگر آرزو ميداشتند آن را زيرا اگر تلاوت با تدبّر همراه باشد خواهند فهميد و اگر آرزوى شخص برآورده شد ديگر پندار معنا ندارد و همين طور ترديد در آنچه ميداند نادرست است و يهود هم عصر نبىّ اكرم ترديدى نداشتند كه تورات از نزد خدا نازل شده است.

(وَ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ ...)- و تنها پا بست پندار و خيالند.

يعنى در حال شك و ترديد ميباشند.

آنچه از آيه استفاده ميشود

اين است: كه در معانى كتاب و بدست آوردن هر چه راه علمى دارد تقليد روا نيست و اكتفاء نمودن به پندار در امور دينى جايز نبود و كتاب بر تمام مردم دليل است خواه عالم باشند و خواه نادان در صورتى كه راه آشنايى با آن براى او باز باشد، لازم است كه بر معانى و مطالب آن تكيه گردد و تلاوت بتنهايى اثرى ندارد

.