ابو العباس مبرو ميگويد: كلمات «تفسير و تأويل و معنى» بيك معنا هستند بعضى گفته‌اند: ماده كلمه «تفسير» (فسر) كنار زدن پرده است و تأويل پايان و عاقبت و بازگشت هر امرى است و كلمه «معنى» از فعل «عُنَيْتُ فُلاناً» يعنى قصد فلان چيز كرده‌ام و (معنى) يعنى قصد شده ميباشد.

بعضى آن را از «عنيتُ بهذا الامر» باين كار وادار شدم، گرفته‌اند.

از رسول اكرم صلوات اللَّه عليه و از جانشينان آن حضرت رسيده است كه: تفسير قرآن جز با آثار و روايات صحيحه جايز نيست.

عامه از رسول اكرم نقل كرده‌اند كه فرمود: كسى كه قرآن را برأى و فكر خودش تفسير كند حتى اگر درست هم گفته باشد باز خطا كردَه است.

آنان ميگويند جمعى از تابعين، چون سعيد بن مسيّب و عبيده سلمانى و نافع و سالم بن عبد اللَّه و افرادى ديگر تفسير برأى را در قرآن دوست نداشتند.

آنچه ميتوان در اين باره گفت اين است كه: خداوند مردم را به فهم و استنباط معانى قرآن دعوت كرده و راه استنباط را براى آنان واضح و روشن نموده است و مردمى را ستوده كه تدبّر و تفكّر در آن ميكنند و فرمود:(لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ‌)[1] (كسانى كه آن را استنباط ميكنند از ايشان آن را ميدانند).

و مردمى را كه در آن نميأنديشند سرزنش كرده است و فرموده:(أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‌ قُلُوبٍ أَقْفالُها)[2] (آيا در قرآن فكر نميكنند يا بر دلهاشان قفلها است).

و نيز قرآن ميگويد كه اين كتاب بزبان عربى نازل شده:(إِنَّا جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ)[3] (ما اين قرآن را بزبان عربى قرار داديم تا شما بفهميد).

رسول اكرم ميفرمايد: وقتى حديثى از من براى شما نقل شد آن را بر قرآن‌

[1] آيه 83 از سوره نساء

[2] آيه 24 از سوره محمد

[3] آيه 3 از سوره زخرف