برگزيده تحولات جهان
ارکان مائده

ديدار رئيس جمهور افغانستان از پاكستان
گشايش كميسيون مشترك صلح: سفر حامد كرزاى به اسلام‌آباد و ديدار با مقامات بلند پايه پاكستانى كه به منظور گسترش همكارى‌هاى دوجانبه و گشايش كميسيون مشترك صلح ميان كابل و اسلام‌آباد انجام گرفت فرصتى خواهد بود تا مقام‌هاى‌افغانستان و پاكستان كارت‌هاى بازى‌شان را روى ميز قرار دهند.
حامد كرزاى، رئيس جمهور افغانستان طى يك هيأتى بلند پايه سفرى دو روزه (13 و 14 خرداد) را به پاكستان داشت. در اين سفر كه وزيران دفاع، داخله، رئيس امنيت ملى افغانستان و رئيس شوراى مشورتى صلح كرزاى را همراهى مى‌كردند به دعوت رسمى آصف على‌زردارى، رئيس جمهور پاكستان انجام گرفت. هدف اين سفر علاوه بر بازگشايى كميسيون مشترك صلح، گسترش همكارى‌هاى امنيتى،اقتصادى و ترانزيتى ذكر شده است. در اين ديدار پيمانى به نام پيمان "اسلام آباد" ميان دو طرف امضاء شد تا هر دو كشور به همكارى‌هاى اقتصاد ى، فرهنگى و همچنين تقويت بيشتر روابط ديپلماتيك متعهد شوند. لازم به يادآورى است تاكنون رئيس جمهور افغانستان سفرهاى متعدى به پاكستان داشته اما سفر اخير وى به اسلام آباد به دليل تحولات مهمى كه در طى دو ماه گذاشته رخ داده است از جمله مرگ بن لادن، رهبر گروه القاعده، تلاش آمريكا بر خروج نام طالبان از ليست تحريم‌هاى سازمان ملل كه هدف از آن ترغيب طالبان به صلح با دولت افغانستان است با اهميت تلقى مى‌شود. اين در حالى است كه سخنگوى وزير خارجه افغانستان، جانان موسى زى اعلام كرده است كه خروج ازفهرست تحريم‌هاى‌سازمان ملل شرايطى دارد از جمله قطع رابطه با ستيزه‌جويان، احترام به قوانين افغانستان و تعهد كتبى براى‌دورى از خشونت .مرگ بن لادن كه روابط آمريكا و پاكستان را به تيرگى كشاند همه چيز را تحت تأثير قرار داده است. رحيم الله يوسف زى تحليل‌گر پاكستانى معتقد است پس از كشته شدن اسامه بن‌لادن همه چيز بشدت تغيير كرده. وى معتقد است مرگ بن لادن باعث افزايش بى‌اعتمادى در روند صلح طالبان و افغانستان شده است و اكنون پاكستان نگران تماس مستقيم واشنگتن با گروه طالبان مى باشد زيرا دولت اسلام‌آباد بيم دارد در اين مذاكرات ناديده گرفته شود. (واحد مركزى‌خبر) به اين دليل كه اسلام آباد مى‌خواهد به عنوان يك بازيگر عمده در افغانستان و منطقه نقش بازى كند و از طرفى‌ثبات سياسى و امنيت در افغانستان براى اسلام آباد مهم مى‌باشد. اين در حالى است كه مقامهاى افغانستان ونيروهاى‌غربى، پاكستان را كشورى مى دانند كه نفوذ زيادى برگروههاى شورشى مخالف دولت افغانستان دارد لذا اسلام آباد مى تواند نقش مهمى در تامين امنيت وثبات در افغانستان داشته باشد. از طرف ديگر پاكستان هم خواهان حضور درافغانستان مى باشد. پاكستان از حضور فعال تجارى و اقتصادى هند در افغانستان نگران است و سعى مى‌كند با گسترش روابط اقتصادى با افغانستان از فعاليت‌هاى تجارى هند در كابل بكاهد. سايت ديپلماسى ايرانى مى‌نويسد كه ترديدى نيست كه پاكستان چنين حضور پررنگى را در كشورش به عنوان پاسخى به گسترش روابط هند با كابل درنظر مى‌گيرد و تلاش مى‌كند نفوذ خود را در جريانات داخلى افغانستان بيشتر كند. البته پاكستان به يك پيش شرط احتياج دارد و آن اعتماد نسبى دولت و ملت افغانستان به آنها است ،كه حتى بصورت بالقوه هم وجود ندارد.
تشكيل كميسيون صلح در سفر ماه گذشته يك هيأت بلند پايه پاكستانى به كابل از سوى يوسف رضا گيلانى، نخست وزير پاكستان به افغانستان پيشنهاد شد. هدف از تشكيل چنين كميسيون مشتركى سرعت بخشيدن به روند مذاكرات صلح دولت كابل و شورشيان مسلح بيان شده .البته در ماه‌هاى گذشته تلاش‌هايى در همين راستا توسط دولت افغانستان انجام گرفته است. تشكيل جرگه مشورتى صلح" در افغانستان كه به "شوراى مشورتى صلح" به رياست برهان الدين ربانى منجر شد.اين شورا سعى‌كرده است گفت‌وگوهاى خود را با مخالفان مسلح آغاز كند.
در اين سفر برهان الدين ربانى با مولانا فضل الرحمان، رهبر جمعيت علماى پاكستان ديدار داشته و از وى خواسته است تا دولت افغانستان را براى پيشبرد گفت‌وگوهاى صلح همراهى كند. مولانا نفوذ قابل توجهى در ميان طالبان دارد. به همين دليل ايالات متحده آمريكا سعى دارد از طريق ربانى با اين فرد با نفوذ بتواند صلح را ميان دولت افغانستان و شورشيان برقرار كند. اما گروه طالبان چند شرط را براى شروع مذاكرات صلح بيان كرده است. خروج تمامى نيروهاى بيگانه از افغانستان، تغيير قانون اساسى اين كشور به گونه‌اى كه خواسته‌هاى طالبان را شامل شود و همچنين حضور اين گروه در دولت و پارلمان از افغانستان.
پروسه صلح ميان افغانستان و پاكستان راه حل مشكلات افغانستان و پاكستان است ،گرچه منتقدان اين پروسه معتقد هستندكه اينگونه اقدامات منجر به پايان خشونت ها نيست به اين دليل كه در بر گيرنده تمام جناههاى افغان نمى باشد. اين برنامه بيشتر به يك معامله سياسى شباهت دارد تا به يك روند صلح. اما شوراى عالى صلح گفته است با سران سى گروه اصلى‌افغانستان تماسهائى برقرار كرده است از جمله گروه طالبان ،حزب حكمتيار وگروه حقانى. از طرف ديگر برخى از تحليل‌گران نسبت به كارآمدى اين كميسيون شك و ترديد دارند. روزنامه هشت صبح افغانستان مى‌نويسد سياست‌هاى پاكستان در قبال كشورهايى چون افغانستان را نظاميان اين كشور تعيين مى‌كنند و در اين ميان تشكيل هرگونه كميسيونى از جانب حكومت غيرنظامى پاكستان بى معناخواهد بود. نويسنده اين روزنامه معتقد است كه حكومت پاكستان از بيم كودتاى نظامى، ناچار است به هر آنچه كه ارتش اين كشور مى گويد عمل كند. در همين راستا برخى از تحليل‌گران معتقدند با تشكيل كميسيون مشترك صلح، شوراى عالى صلح نقشش كمرنگ مى‌شود، اما اين شورا منحل نمى‌شود به اين دليل كه كرزاى تلاش مى‌كند در روند صلح با شورشيان، فرماندهان جهادى را نيز با خود داشته باشد تا با اطمينان خاطر بيشتر و با مشروعيتى افزون‌تر، فرايند صلح را اجرايى و عملياتى كند (به نقل از سايت خبرگزارى صداى افغان).
ايالات متحده آمريكا سعى دارد با فشار به اسلام‌آباد در روند صلح حضور فعال وموثرى داشته باشد . حمله هواپيماهاى‌بدون سرنشين آمريكا به مناطق مرزى پاكستان به منظور قلع و قمع طالبان در همين راستا صورت مى‌گيرد.ا ما پاكستان اعلام كرده است تا زمانى كه اين حملات قطع نشود آماده مذاكره نيست. اين در حالى است رابطه واشينگتن واسلام اباد به دليل كشته شدن بن لادن توسط كموندوهاى امريكائى كمى تيره شده است، به اين دليل كه پاكستان اين عمليات را نقض حاكميت ملى خود مى دانست.
در دومين روز از سفر حامد كرزاى به پاكستان نخستين جلسه كميسيون مشترك صلح برگزار شد. اكنون با بازگشايى اين كميسيون دو كشور بايد گام‌هاى عملى را در اين راستا بردارند تا بتواند با طالبان مذاكره كنند و به صلحى پايدار دست يابند. بنابراين كرزاى درصدد همكارى با پاكستان است تا بتواند با طالبان مذاكره كند.
تقريباً همه تحليل‌گران اتفاق نظر دارند كه نقش پاكستان در روند صلح در افغانستان و ايجاد صلح وثبات در اين كشور مهمترين عامل مى باشد اما برخى هم معتقدند بايد پشتونهاى دو سوى خط دوراند (مرز دو كشور) كه در مقاطع مختلف توسط دولت‌هاى اسلام‌آباد و كابل به عنوان عامل فشار بر ديگرى مورد استفاده قرار مى‌گرفته‌اند را در اين پروسه دخيل دانست. بدون بازى دادن پشتون‌ها دو سوى مرز در تصميمات اساسى و يك تقسيم قدرت سه ضلعى در فاز داخلى به همراه ايجاد توازون در بين بازيگران ناهمسوى منطقه‌اى و بين‌المللى هر راه حلى جواب نخواهد داد (روزگار 24/3/1390) بنابراين عدم اعتماد و مشكلات امنيتى در سرحدات دو كشور اميد رسيدن به صلح را كمرنگ خواهد كرد وبراى رسيدن به صلح پايدار بايد تمامى گزينه ها را در نظر گرفت.
اين در حالى است كه رئيس جمهور افغانستان در پايان اين سفر به خبرنگاران گفت: مقام‌هاى دو كشور در مورد اين كه چگونه بتوانند افراد و گروه‌هاى شورشى از جمله طالبان، حزب اسلامى به رهبرى حكمتيار و گروه حقانى را به ترك جنگ و مذاكره با دولت افغانستان تشويق كنند، گفت‌وگو كردند. به نظر مى رسد اين سفر فرصتى خواهد بود تا كابل و اسلام آباد گام‌هاى عملى را براى رسيدن به يك صلح پايدار بردارند. در همين راستا، عمر داوود زى، سفير افغانستان در گفت‌وگو با بى‌بى‌سى فارسى گفته است كه دو كشور از مرز بى‌اعتمادى گذشته‌اند و آماده‌اند گام‌هاى عملى را براى صلح و مقابله با شورش‌ها در هر دو كشور بردارند. به اين ترتيب به نظر ميرسد با توجه به تحولاتى كه در دو ماه اخير در اين منطقه رخ داده واحتمال خروج نيروهاى غربى در چند ماه آينده است،تغييراتى در معادله استراتژيك منطقه صورت گرفته كه اين تغييرات مى‌تواند تأثير گسترده‌اى بر تحولات سياسى منطقه داشته باشد.

انتخابات پارلمانى تركيه
پيروزى حزب عدالت و توسعه: حزب حاكم در تركيه توانست براى بار سوم در انتخابات عمومى اين كشور نسبت به ديگر احزاب رقيب بيشترين آراء را به دست آورد. اكنون رجب طيب اردوغان بايد با ائتلاف با ديگر احزاب ، دولت ائتلافى را تشكيل دهد.
انتخابات پارلمانى تركيه روز 22 خرداد (12 ژوئن) در اين كشور برگزار شد. در اين انتخابات كه50 ميليون نفر واجد شركت كرد بودند، حزب عدالت و توسعه توانست 9/49 درصد آراء را از آن خود كند. اين حزب با تصاحب 326 كرسى از 550 كرسى پارلمان نتوانست به پيروزى چشمگيرى همانند دو دوره انتخابات گذشته دست يابد. اكنون حزب عدالت و توسعه بايد براى تشكيل دولت و اصلاح قانون اساسى به همكارى با ديگر احزاب بپردازد. در اين انتخابات 15 حزب سياسى شركت داشتند. 7500 كانديدا از احزاب مختلف و 203 كانديداى مستقل به رقابت با يكديگر پرداختند. حزب عدالت و توسعه (رجب طيب اردوغان)، حزب جمهوريخواه خلق يا حزب آتاتورك ( كمال قليچ دارا اوغلو) و حزب حركت ملى از احزاب شركت كننده در اين انتخابات بودند، كه به ترتيب تواسته 9/49 درصد، 26 درصد و 13 درصد آراءرا كسب نمايند. احزاب طرفدار كردها هم در تركيه توانستند در جنوب شرق اين كشور به موفقيت برسند و 8/5 درصد آرائ را كسب نمايند. نامزدهاى كرد براى اولين‌بار در تاريخ تركيه توانستند به زبان كردى در كارزار انتخاباتى صحبت كنند و براى اولين بار 78 نماينده به پارلمان معرفى كنند .البته تعدادى از اين نمايندگان قبلا در پارلمان حضور داشته اند. طبق قانون اساسى تركيه احزابى مى‌توانند به پارلمان راه پيدا كنند كه حد نصاب 10 درصد آراء شركت كنندگان را بدست آورند. اردوغان نخست وزير تركيه و رهبر حزب عدالت و توسعه (حزب حاكم) هنگام راى دادن اظهار داشت؛ اميدوارم نتيجه انتخابات كمكى باشد در راه تقويت صلح و آزادى و حفظ حقوق .وى قبل از اينكه در اين انتخابات پيروزى رسمى اش اعلام شود اظهار داشت؛امروز از استانبول تا بوسنى پيروز شده،از ازمير تا بيروت،از انكارا تا دمشق،از دياربكر تا رام الله،از نابلس تا جنين، كرانه باخترى،قدس وغزه پيروز شده است.
حزب عدالت و توسعه (حزب حاكم) كه اولين بار در انتخابات شهردارى‌ها توانست پيروز شود توجه همگان را به خود جلب كرد. پيروزى يك حزب محافظه‌كار و ميانه‌رو اسلامى در يك ساختار سياسى لائيك. بعد از اين پيروزى و موفقيتش در امور شهردارى اين حزب توانست در انتخابات پارلمانى سال‌هاى 2002 و 2007 ميلادى اكثريت آراء بدست آورد . حزب عدالت و توسعه با كسب اكثريت كرسى‌هاى پارلمانى توانست براى دو بار يك دولت تك حزبى تشكيل دهد. با حاكميت اين حزب بر ساختار سياسى و اقتصادى تركيه ، شاهد شكوفايى اقتصادى و ثبات سياسى در اين كشور بوده ايم. رجب طيب اردوغان توانست با اصلاح ساختار اقتصادى تركيه اين كشور را به سومين رتبه اقتصادى در آسيا (بعد از چين و هند) برساند و در ميان 27 عضو اتحاديه اروپا به كسب مقام ششم دست يابد. در اين سالها رشد اقتصادى در تركيه به صورت تصاعدى شروع به بالا رفتن كرد و درآمد سرآنه هر شهروند به 5/3 برابر رسيد. اين در حالى است نخست وزير تركيه گفته است در صورتيكه تا سال 2023 حزب وى در مسند قدرت باشد تركيه را به جمع 10كشور توسعه يافته جهان برساند ومتوسط سرانه توليد ناخالص داخلى را به 25 هزاردلار خواهد رسيد.
از جنبه سياسى حزب عدالت و توسعه از سال 2002 از سياست تنش با همسايگان و به صفر رساندن مشكلات و چالش‌ها با آنها پيروى كرد و تلاش مى كند به جاى تقابل به تعامل با آنها بپردازد. در دوران صدارت اردوغان از نفوذ ارتش بر كشور كاسته شد و اقليت‌ها از جمله اقليت كرد حقوق نسبتاً بيشترى نسبت به گذشته كسب كردند. اردوغان در قانون اساسى كشور دست به تغييراتى زد كه تا حدى اين قانون را دموكراتيك‌تر كرد. اما تركيه هنوز در رابطه با حقوق شهروندى ،آزادى‌هاى مدنى و استقلال قضات به استانداردهاى اتحاديه اروپا نرسيده و اين مشكلى است كه باعث شده اين كشور نتواند به اين اتحاديه اروپا بپيوندد.
اكنون اردوغان 57 ساله و مسلمان كه در طى دوران صدارتش توانسته پرستيژ منطقه اى وبين المللى كسب نمايد ، چهار سال ديگر هدايت و رهبرى تركيه را بدست گرفته است. وى كه قصد دارد به اصلاحات بيشتر درقانون اساسى اين كشور دست بزند اكنون به اين دليل كه نتوانسته است دو سوم كرسى‌هاى پارلمانى يعنى 367 كرسى را بدست آورد بايد با ديگر احزاب رايزنى نمايد. همينطور براى تشكيل يك دولت ائتلافى نياز به همكارى با ديگر احزاب دارد. به اين ترتيب به نظر مى رسد نخست وزير مسلمان تركيه با بياناتى كه در طول مبارزات انتخاباتى اش و همچنين بعد از پيروزى اش ايراد كرده نشان داده كه قصد دارد امپراطورى عثمانى را دوباره احيا كند .البته نه با كشور گشائى همانند گذشتگان ، بلكه با الگو شدن در منطقه وپيروى اين كشورها از او چه در بعد اقتصادى وچه در بعد سياسى.