آرايش‌هاى انتخاباتى فرانسه
پور هاشمی سید عباس

الف. كليات
1. دور نخست انتخابات رياست جمهورى فرانسه 22 آوريل سال 2007 ميلادى (2 ارديبهشت 86) و دور دوم آن نيز روز ششم ماه مه سال آينده ميلادى (16 ارديبهشت 86) برگزار خواهد شد. انتخابات مجلس ملى فرانسه نيز تقريباً يك ماه پس از برگزارى انتخابات رياست جمهورى و در روزهاى 10 و 17 ژوئن سال 2007 ميلادى برگزار مى‌شود. دوره رياست جمهورى فعلى فرانسه روز 17 ماه مه به پايان مى‌رسد و دوره نمايندگان مجلس آن نيز 19 ژوئن به كار خود پايان مى‌دهد.
دولت فرانسه در سال 2002 ميلادى دوره رياست جمهورى اين كشور را با برگزارى يك همه پرسى از هفت سال به پنج سال كاهش داد و براساس قانون اساسى فرانسه، رئيس جمهور حق انحلال مجلس را دارد.
2. در انتخابات رياست جمهورى سال 2002 فرانسه، سه حزب عمده زير به رقابت پرداختند:
- حزب راست فرانسه به رهبرى ژاك شيراك.
- حزب چپ فرانسه يا سوسياليست‌ها به رهبرى ليونل ژوسپن.
- حزب ملى گرايان افراطى فرانسه، به رهبرى ژان مارى لوپن.
در يك فضاى سياسى خاص، مبتنى بر عدم يكپارچگى و اتحاد چپ‌هاى فرانسه، لوپن توانست راهى مرحله دوم ميدان انتخابات رياست جمهورى فرانسه شود. رسيدن لوپن به اين مرحله از مبارزات انتخاباتى، خواب همه تحليل گران سياسى فرانسه و جهان را در بر پايى جهانى آزاد كه در آن همه مردم از تمام فرقه‌ها حق زيستن و آزادى داشته باشند، بر آشفته ساخت. وجود گرايش شديد به ناسيوناليسم و افراطى گرى در انديشه »ژان مارى لوپن« كه خود در انديشه‌هاى سكولاريسم غربى ريشه دارد، سبب شد كه از ديدگاه محافل سياسى دنيا راه يابى وى به مرحله دوم براى فرانسويان، مايه شرمسارى عظيمى باشد. در واقع در آغاز سده بيست و يكم و در عصرى كه جهان به گفت و گوى ميان اديان و مذاهب دست نياز دراز كرده بود، ظهور لوپن و جذب حدود هفده درصد آرا توسط وى از مردم فرانسه كه داعيه بنيان گذارى انديشه ليبراليسم و جمهوريت داشتند، جاى تعجب بود. بى ترديد ظهور پديده لوپن، نشان دهنده ميزان كارايى سيستم سياسى غرب در اداره جامعه خود بود. از همين رو برخى انديشه‌هاى لوپن را بازگشت فاشيست به اروپا تلقى مى‌كردند.

ب. تحولات مربوط به انتخابات سال 2007
3. در حال حاضر، هنوز تمام داوطلبان نهايى براى انتخابات فرانسه مشخص نيستند و تنها در داخل احزاب، داوطلبانى براى معرفى مطرح هستند كه معمولا پس از انتخابات درون حزبى مشخص خواهند شد. داوطلبان مطرح در حزب راست نيكولا ساركوزى، ميشل اى. مارى، نيكولا دوپن اينا و آلن ژوپه هستند كه با توجه به نظر سنجى‌هاى به عمل آمده در حزب راست، »نيكولا ساركوزى« شانس بالاترى دارد.
در حزب جبهه ملى فرانسه نيز افرادى چون ژان مرى لوپن، مرين لوپن (دختر ژان مرى لوپن) و برونو گلنيش براى حضور در انتخابات اعلام آمادگى كردند در كنار اين، احزابى چون »اتحاد براى دموكراسى فرانسه« و »حزب سبز« در فرانسه فعاليت مى‌كنند كه در درجه بعدى اهميت هستند. رهبر حزب »اتحاد دموكراسى فرانسه«، »فرانسوا بيرو« نيز به صورت رسمى براى انتخابات رياست جمهورى اعلام آمادگى كرده است و تلاش دارد، با انتقاد از رهيافت دو گانه چپ و راست در فرانسه، موضع‌گيرى مستقلى داشته باشد.
4. حزب سوسياليست فرانسه (PS) در 16 نوامبر 2006 با رأى 200 هزار عضو رسمى حزب، از ميان نامزدهاى پيشنهادى، سگولن رويال، لوران فبيوس، دومينيك استراس كان، خانم »سگولن رويال« را براى نامزدى انتخابات رياست جمهورى فرانسه انتخاب كرد. وى در اين انتخابات با 60/62 درصد آرا در دور اول، به عنوان نامزد سوسياليست‌ها در انتخابات رياست جمهورى فرانسه انتخاب گرديد. رقباى وى »دومينيك استراس كان« با 20/83 درصد و »لوران فابيو« با 18/54 درصد با تفاوت زيادى شكست خوردند.
»سگولن رويال« در سال 1953 در »سنگال« به دنيا آمده و يكى از هشت فرزند يك افسر نظامى بوده كه در اين كشور به مأموريت رفته بود وى پس از طى دوران تحصيلات دانشگاهى، وارد مدرسه دولتى ملى »ENA«(يكى از مراكز آموزشى با پرستيژ فرانسه) شده است و گفته مى‌شود، از همدوره‌اى‌هاى »دومينيك دو ويلين« نخست وزير كنونى فرانسه بوده است. قابل ذكر است كه فرانسه على رغم شعارهاى سيستم سياسى باز و آزاد، در عمل يك »سيستم نخبه گرا« است كه مدارس عالى و دولتى‌اى چون ENA و Ecole politque از مراكز نخبه پرورى فرانسه است و بسيارى سياستمداران كنونى و قبلى فرانسه، فارغ التحصيلان اين مراكز آموزش عالى هستند. ورود در اين مراكز با شرايط خاص و پيچيده‌اى همراه است.
خانم رويال با »فرانسيس اولاند« (رهبر حزب سوسياليست فرانسه) زندگى مشترك دارد؛ وى نخست به عنوان مشاور ميتران در سال 1988 وارد پارلمان شد و بالاخره در دوره نخست وزيرى ليونل ژوسين، به عنوان وزير محيط زيست و وزير آموزش در كابينه چپ خدمت كرد.(خبرگزارى مهر، 9 مهر 1385)
از اين رو، زندگى خصوصى و اجتماعى سگولن رويال، با هر دو رهبر فعلى و پيشين حزب سوسياليست فرانسه گره خورده است؛ از اين رو وى توانسته است، حمايت‌هاى درون حزبى را يكپارچه به نفع خود جلب كند. وى در اظهارتش بيان كرده است كه در چار چوب يك »قرارداد« با مردم فرانسه، زمام امور را به دست خواهد گرفت كه طى آن دولتى ايجاد كند كه كارآمد باشد و نظام سياسى مؤثرى داشته باشد. وى در خصوص مشكلات حاشيه نشين‌ها و مهاجران، بر آن است كه اين مشكلات با ايجاد اشتغال و گسترش برابرى حل مى‌شود. در همين راستا وى از حاشيه نشين‌ها باز ديد كرده و از آنها به خاطر رفتار نامناسب دولت راست فعلى دلجويى كرده است.
5. سگولن رويال در مناظره تلويزيونى با رقباى هم حزبى‌اش در آستانه انتخابات درون حزبى، موضع‌گيرى تندى عليه ايران كرد كه تعجب هم حزبى‌ها و حتى دولت راستگراى فرانسه را نيز برانگيخت.
وى گفته است كه ايران نبايد اجازه داشته باشد، برنامه هسته‌اى (غير نظامى‌اش) را توسعه بدهد، چون اين مسئله ناگزير به توليد سلاح هسته‌اى منجر خواهد شد. وى همچنين گفته است »ما بايد اقدامات ديپلماتيك قدرتمندى را براى ممانعت از پيشرفت برنامه هسته‌اى ايران كه مى‌تواند خطرى بزرگ براى منطقه خاورميانه باشد، به كار بگيريم«.
اين موضع‌گيرى تند وى كه بسيارى تحليلگران آن را نزديك به موضع‌گيرى جرج بوش دانسته‌اند، مورد انتقاد شديد قرار گرفت. »لوران فابيو« نخست وزير اسبق فرانسه و »دومينيك استراس كان«، از اين موضع وى انتقاد كردند.
به علاوه، وزير دفاع فرانسه، خانم »ميشل اى مارى« نيز با انتقاد از اين موضع‌گيرى گفت: اين نشان دهنده بدفهمى از NPT است. خانم رويال نمى‌داند كه NPT فقط به برنامه هسته‌اى نظامى مربوط است«.
البته به نظر مى‌رسد اين موضع‌گيرى »سگولن رويال« در مناظره تلويزيونى با رقباى هم حزبى‌اش، براى اين بوده كه اولا بتواند، حمايت يهوديانى را كه در فرانسه حق رأى دارند و به شدت تحت تاثير رژيم صهيونيستى هستند، به دست آورد و با اين موضع‌گيرى آراى درون حزبى را جلب كند. ثانياً دولت راستگراى فرانسه را كه در خصوص مسئله هسته‌اى ايران على رغم عضويتش در گروه ترونيكاى اروپا براى مذاكره با ايران در كنار انگليس و آلمان، موضع‌گيرى نسبتاً ملايمى نسبت به برنامه‌هاى صلح‌آميز هسته‌اى ايران داشته است، به باد انتقاد بگيرد و آن را سياستى ناكار آمد در حوزه سياست خارجى فرانسه بداند.
6. موضع‌گيرى متفاوت ديگر سگولن رويال كه انتقادات زيادى را در درون حزب خودش نيز به همراه داشت، حمايت وى از پيوستن تركيه به اتحاديه اروپا بود. اين موضع‌گيرى وى نيز به اعتقاد بسيارى، با سياستهاى بين المللى ايالت متحده آمريكا هماهنگ تلقى شده است. به نظر مى‌رسد، »سگولن رويال« مى‌خواهد با موضع‌گيرى مشابهى كه »آنجلا مركل« در آلمان، در خصوص مسايل بين المللى و هماهنگ با ايالت متحده آمريكا بيان كرد، وارد مبارزه انتخاباتى شود.
7. موضع‌گيرى متفاوت »سگولن رويال« در خصوص مسايل بين المللى، چون ايران، تركيه و... و در خصوص مسايل داخلى، انتقادات زيادى را در ميان شخصيت‌هاى سياسى فرانسه به همراه داشت. رهبر حزب كمونيست فرانسه »مارى جورج بوفه« در انتقادى تند عليه رويال اعلام داشت كه وى به ارزش‌هاى چپ پشت كرده است. وى افزوده است كه رويال تنها بر نارضايتى‌ها تكيه مى‌كند و به دنبال راه حل‌هاى كوتاه مدت است.
8. انتشار نظر سنجى‌هاى متفاوت در فرانسه، در خصوص انتخابات رياست جمهورى كه قريب به اتفاق آن حكايت از پيروزى »سگولن رويال« در برابر »نيكولا سار كوزى« دارد، رهبران حزب راست را به تكاپو وا داشته است. گرچه در درون حزب اكثريت با حزب راست (UMP) دو گرايش »شير اكيست« و »ساراكو زيست« وجود دارد و افرادى چون »دومينيك دو ويلپن« كه اختلاف نظر زيادى با ساركوزنى دارند، در گرايش »شير اكيست« قرار مى‌گيرند و يا اينكه »نيكولا ساركوزى« وزير كشور و رئيس حزب UMP است؛ ولى مخالفت‌هاى جدى در درون حزب راست با سياست‌هاى وى صورت مى‌گيرد. براساس آخرين نظر سنجى صورت گرفته توسط BVA در مورد حزب UMP در انتخابات رياست جمهورى، نيكولا ساركوزى اكثريت آراى داخل حزب خود را به دست آورده است و نامزدهاى ديگرى چون دومينيك دو ويلپن و ميشل اى مارى و فرانسوا بيرو در مراحل بعدى هستند. حتى در صورت اعلام كانديداتورى »ژاك شيراك« از شانس خوبى بر خوردار نيست، زيرا وى در اين نظر سنجى تنها 3 درصد آراء را كسب كرده است! در همين نظر سنجى اكثريت حزب راست UMP خواستار عدم اعلام كانديداتورى وى در انتخابات آتى شده‌اند.
با اين همه، هنوز حزب UMP در خصوص معرفى كانديداى واحد در انتخابات رياست جمهورى به نتيجه نرسيده است. ممكن است علاوه بر معرفى نيكولا ساركوزى، شخص ديگرى را نيز در انتخابات رياست جمهورى معرفى كند.
ناهماهنگى و دو گانگى در درون حزب راست، علاوه بر رقابت‌هاى شخصى ميان »دو مينيك دو ويلپن« و »نيكولا ساركوزى«، ناشى از نگاه منفى و سردى است كه فرانسويان از دوران وزارت كشور نيكولا ساركوزى دارند. به تعبير ديگر، بسيارى فرانسويان از سياست‌هاى خشن و پليسى ساركوزى حمايت نمى‌كنند اين عدم حمايت مردمى از ساركوزى رهبران حزب راست را به اين مسئله توجه داده است كه عدم مقبوليت سار كوزى به رأى نياوردن حزب راست منتهى نشود.
در همين حال، تلاش‌هايى براى كاهش اختلافات در درون حزب راست به عمل آمده است؛ ولى نتيجه ملموسى به همراه نداشته است. با اين همه در روزهاى آينده، نامزدهاى مطرح حزب راست براى انتخابات رياست جمهورى مشخص خواهد شد.
9. »نيكولا ساركوزى« درباره اصلاحات اتحاديه اروپا بر آن است كه اتحاديه اروپا بايد از افزايش تعداد اعضاى خود خوددارى كند. اتحاديه اروپا پس از افزايش تعداد اعضاى خود از 15 به 25 كشور به زمان نسبتاً طولانى نياز دارد تا بتواند توان و قواى خود را افزايش دهد. وزير كشور فرانسه با اشاره به كانديداتورى كشورهاى رومانى، بلغارستان و تركيه براى عضويت در اتحاديه اروپا اظهار داشته است: »اتحاديه اروپايى پيش از اين به بلغارستان و رومانى وعده عضويت اين اتحاديه را داده است، اما بايد بپذيريم كه تركيه به هيچ وجه شرايط لازم و كافى براى پيوستن به اتحاديه اروپايى را ندارد و تنها مى‌تواند به عضويت موقت اتحاديه اروپايى در آيد«.

ج. خواسته‌هاى مردمى و مشكلات فرا روى دولت جديد فرانسه
10. »قانون اساسى اتحاديه اروپا« و »الحاق تركيه« به اين اتحاديه از مشكلات جدى فرا روى دولت آينده فرانسه است. از يك سو مردم فرانسه به قانون اساسى اروپا در همه پرسى پاسخ منفى داده‌اند كه بسيارى بر آن‌اند كه اين پاسخ منفى فرانسويان به قانون اساسى اروپا، پاسخ منفى آنان به الحاق تركيه به اين اتحاديه است كه از سوى آمريكا و متحدانش در اروپا مورد حمايت قرار مى‌گيرد. بنابراين نامزدهاى انتخابات رياست جمهورى فرانسه بايد به طور صريح موضع خود را در اين رابطه روشن كنند.
11. »وضعيت بيكارى« از يك سو و »فرار سرمايه گذارى« از فرانسه به سوى كشورهاى اروپاى شرقى، هند و چين، پارادوكسى را در دولت راستگراى كنونى ايجاد كرده است. بحران ناشى از تصويب و تعليق قانون جديد اشتغال در فرانسه و تظاهرات جنبش‌هاى دانشجويى بر ضد دولت، نشان دهنده ضعف دولت در ايجاد سازى ميان خواسته‌هاى كار فرمايان و كارگران بود. دو ويلپن نخست وزير مدعى شده بود كه قانون اشتغال با هدف مبارزه با بيكارى تنظيم شده است كه يك چهارم جوانان فرانسوى را تهديد مى‌كند؛ اما مخالفان وى، قانون وى را طرح برده دارى و پوچ توصيف مى‌كنند. اين قانون جنجال برانگيز 9 مارس (18 اسفند 84) تصويب شد كه به كار فرما اجازه مى‌دهد؛ در دو سال اول قرار داد، فرد استخدام شونده را بدون هرگونه توجيهى اخراج كند. در اين رابطه نيز داوطلبان انتخاباتى بايد موضع خود را نسبت به وضعيت بيكارى در فرانسه مشخص كنند.
12. »حاشيه نشينى« و »مهاجرت« از ديگر موضوعات جدى محافل انتخاباتى فرانسه است. فرانسه به خاطر داشتن آمار زياد مهاجرت، يكى از كشورهاى آسيب‌پذير در اين باره به شمار مى‌آيد. در همين چار چوب درگيرى‌ها، نا آرامى‌ها و اعتراضات عمومى در پايان اكتبر سال گذشته ميلادى (9 آبان 84) پس از كشته شدن دو جوان به ضرب گلوله نيروهاى پليس، آغاز شد كه موج آن بيشتر مناطق فرانسه را گرفت و اين كشور را با بحران بى سابقه‌اى روبرو كرد. بسيارى بر آن‌اند كه اين هيجانات گرچه موقتا فرو كش كرده است و دولت توانسته است، به ظاهر آنرا مهار كنند؛ ولى به خوبى ضعف سازمان سياسى دولت را در رفع تبعيض و بى عدالتى، خصوصاً نسبت به حاشيه نشين‌ها و مهاجران نشان مى‌دهد.
اين درگيرى‌ها نشان داد كه على رغم شعارهاى برابرى، برادرى و عدالت، مهاجران و حاشيه نشين‌ها از حقوق اوليه براى زندگى برخوردار نيستند و حتى دولت براى سركوب اين خواسته‌ها نسبت به اقدامات خشنى نيز مى‌زند. در همين راستا، »برونو گويار« رئيس يكى از اتحاديه‌هاى مطرح دانشجويى و يكى از سران معارضان، در اظهاراتى خشمگينانه دولت را به خشونت‌طلبى متهم كرد.
13. »رشد اسلام گرايى و تمايلات مذهبى« و از طرفى تبليغات گسترده عليه اسلامگرايى، به بهانه مبارزه با تروريسم، از موضوعات مهم و اساسى امروز جامعه غربى و به خصوص فرانسه است. پس از تصويب قانون ممنوعيت حجاب در مدارس كه در دوره اول وزارت كشور نيكولا ساركوزى صورت گرفت و اخيرا با اخراج چندين كارمند شركت‌هاى هواپيمايى با استناد به اصل احتياطى ادامه يافته است، نشان مى‌دهد كه دولت راستگراى فرانسه در خصوص انزواى مسلمانان مصمم است. از اين رو نامزدهاى انتخاباتى بايد موضع خود را نسبت به حضور مسلمانان در جامعه فرانسه به طور روشن به رأى دهندگان و حاميان خود اعلام كنند. جالب توجه است كه »فيليپ دو ويليه« يكى از نامزدهاى انتخاباتى طى مصاحبه‌اى با روزنامه فيگارو اعلام داشته است كه فرانسه بايد به طور كلى پوشش حجاب اسلامى را در سطح جامعه ممنوع كند. وى گفته است كه پوشش حجاب اسلامى، سمبل اطاعت بى چون و چراى زن محسوب مى‌شود و اين با شرافت زن سازگارى ندارد.
14. »امنيت« نيز از موضوعات كليدى در انتخابات اين دوره است به خصوص اينكه نيكولاسار كوزى دو دوره وزارت كشور را در دوره رياست جمهورى ژاك شيراك به عهده داشته است و انتقادات درباره امنيت، خواسته يا ناخواسته متوجه او خواهد بود. دعوا بر سر اينكه »امنيت عادلانه« چيست و چه ويژگى‌هايى دارد، از مباحث جنجال برانگيز انتخابات شده است.

سخن آخر
15. انتخاب »سگولن رويال« به عنوان نامزد سوسياليست‌ها در انتخابات رياست جمهورى كه با رأى اكثريت قاطع در دوره اول انتخابات درون حزبى وارد ميدان رقابت‌هاى انتخابات رياست جمهورى شده است، حائز اهميت است. »رويال« داراى دو ويژگى مهم براى پيشى گرفتن از ساير رقباى مطرح در اين دوره انتخابات مى‌باشد:
الف: ويژگى »جنسيت« ؛ در اروپا و آمريكاى شمالى معاصر، »رهبرى« زنان به يكى از فاكتورهاى اساسى در حيات سياسى اين جوامع درآمده است. پس از انتخاب »آنجلا مركل« در آلمان و انتخابات اخير در ايالات متحده آمريكا، فرانسوى‌ها تمايل دارند، براى اولين بار در تاريخ خود، يك »زن« را به رياست جمهورى انتخاب كنند.
ب: هماهنگى در درون حزب ويژگى دوم »سگو لن رويال« به شمار مى‌رود، زيرا وى با »فرانسوا اولاند« رهبر حزب سوسياليست زندگى مشترك دارد و از طرفى وزير كابينه دولت »لئونل ژوسپن« بوده است و در نهايت در انتخابات اخير درون حزبى با فاصله‌اى زياد از رقباى خود پيشى گرفته است. بنابراين حزب سوسياليست، يكپارچه از وى حمايت مى‌كند.
لازم يادآورى است كه در حزب راست UMP هنوز اين يكپارچگى ايجاد نشد است و رقابت‌هاى ميان سار كوزى و دومينيك دو ويلپن، اتحاد درون حزبى را از بين برده است. از اين رو، براساس آخرين نظر سنجى‌هاى مطرح در فرانسه، خانم »سگولن رويال« از شانس بيشترى نسبت به ساير نامزدهاى احتمالى برخوردار است.
16. در برابر فشارهاى سياسى رقباى خانم رويال مبنى بر اينكه وى از پختگى سياسى لازم برخوردار نيست، به نظر مى‌رسد در سياست خارجى خود تجديد نظر كند. وى اخيرا به خاور ميانه سفر كرد و در لبنان با برخى نمايندگان جنبش حزب الله در مجلس قانون گذارى ديدار كرد. ديدار رويال از آنجا باعث خشم سار كوزى شده است كه لبنان همواره منطقه‌اى بسيار پر اهميت براى فرانسويان بوده است. سار كوزى نگران آن است كه سفر رويال بتواند، از وى چهره‌اى توانا در سياست خارجى، به ويژه در حل و فصل بحران خاورميانه در اذهان مردم ساخته و برگ برنده وى محسوب شود. از طرف ديگر ملاقات وى با نمايندگان حزب الله(خبرگزارى آفتاب، 21 آذر 1385)
لبنان مى‌تواند، جبرانى براى موضع‌گيرى تنش عليه ايران تلقى گردد.