طلوع فجر است، بر آن شدم كه در اين زمينه به دوست عزيزم، شيخ عبدالوهّاب ابراهيم ابو سليمان، از علماى بزرگ مكه مكرمه، نامه‌اى بنويسم و طىّ آن از دليل اين مطلب سؤال كنم. او در پاسخ، دليل جواز اين عمل را روايتى كه در صحيح بخارى وارد شده، ذكر كرد:

«لايمنعنّ أحدكم ـ أوأحداً منكم ـ اذانُ بلال من سحوره، فإنّه يؤذّن بليل، ليرجعَ قائمكم و لينبّه نائمكم، و ليس أن يقول: الفجر، أو الصبح...» (1)؛ اذان بلال مانع شما از خوردن سحرى نشود؛ زيرا هنوز شب است كه او اذان مى‌گويد تا كسانى كه به نماز مشغولند دست بكشند و كسانى كه خوابند بيدار شوند. وى نمى‌گويد: فجر دميد يا صبح شد ... .

اينك براى روشن شدن موضوع، به بررسى سخنان فقها و رواياتى كه در اين زمينه وارد شده، مى‌پردازيم.

شيخ طوسى(ره) مى‌گويد:

گفتن اذان قبل از طلوع فجر جايز است، اما شايسته است كه پس از طلوع فجر اعاده شود. شافعى نيز چنين گفته، با اين تفاوت كه وى اضافه كرده: سنت پيامبر(ص) گفتن اذان صبح قبل از طلوع فجر است، بهتر است پس از طلوع فجر نيز اعاده شود، اما اگر اعاده نشد و به همان اذان اوّل اكتفا شد، كافى است. مالك، اهل حجاز، اوزاعى، اهل شام، ابويوسف، داوود، احمد، اسحاق و ابو ثور هم همين را گفته‌اند. گروهى هم گفته‌اند: جايز نيست كه براى اذان صبح همچون ديگر نمازها، قبل از دخول وقت آن اذان گفته شود. ثورى، ابوحنيفه و اصحاب او چنين گفته‌اند. (2)

علامه حلّى (ره) گفته است:

به دليل اجماع علماى اسلام، در غير از نماز صبح، گفتن اذان قبل از دخول