وقت، جايز نيست؛ زيرا اذان براى آگاه كردن مردم به دخول وقت نماز است؛ بنابراين قبل از دخول وقت نماز، اذان جايز نيست. اما اذان صبح قبل از دخول وقت، رخصت داده شده، ولى بايستى پس از دخول وقت اعاده شود. شافعى، مالك، اوزاعى، احمد، اسحاق، ابوثور، داوود و ابويوسف نيز چنين گفته‌اند.

ابوحنيفه و ثورى گفته‌اند:

گفتن اذان صبح جز پس از دخول وقت نماز، جايز نيست. (3)

صاحب جواهر گفته است:

اكثر علماى شيعه، تقديم اذان صبح را قبل از دخول وقت، روا داشته‌اند، بلكه علامه در معتبر عبارت: «عندنا»؛ يعنى «نزد ما شيعيان» و در منتهى عبارت «عند علمائنا» «نزد علماى شيعه» در اين باره آمده است... .

ممكن است اذان گفتن قبل از دخول وقت نماز صبح به طور مستقل و نه براى نماز صبح تشريع شده تا مردم در مثل ماه رمضان براى نماز و روزه آماده شوند؛ مانند تشريع اذان در گوش نوزاد و امثال آن. شايد ظاهر عبارتى از كتاب «ذكرى» نيز چنين باشد. ظاهر سخن علامه در «مختلف» و غير آن نيز همين است.

با اين بيان چه بسا معلوم شود نزاع در اين مسأله، لفظى است؛ به اين صورت كه سخن فقيهانى را كه به عدم جواز اذان قائل شده‌اند، همچون جعفى، (4) ابن جنيد؛ تقى الدين حلبى، ابن ادريس و سيد مرتضى ـ كه از ظاهر كلام سيد مرتضى اجماع فقها بر عدم جواز استفاده مى‌شود ـ بر اذان نماز حمل كنيم، و سخن كسانى را كه به جواز قائل شده‌اند، بر مشروعيت آن به طور مستقل و نه براى نماز، حمل كنيم. اما اين توجيه با اين سخن مصنف و ديگران كه گفته‌اند: «مستحب است پس از طلوع فجر، اذان، اعاده شود»، سازگار نيست... .

ظاهراً براى زمان تقدم اذان بر طلوع فجر، اندازه خاصى مثل يك ششم شب و