اين مقتضاي حكمت الاهي است. پس اگر مصلحت دنيايي و مادي نيمي از افراد جامعه با مصلحت معنوي و آخرتي نيمي ديگر تزاحم پيدا کند، بايد مصلحت دنيايي را فداي مصلحت آخرتي كرد؛ چون اصالت با دين است و نه دنيا. بايد مال را فداي عقيده كرد، نه عقيده را قرباني مال. براي گسترش حقايق و معارف ديني در جهان، بايد از منافع دنيوي چشم‌پوشي کرد. البته اين در صورتي است كه تزاحم مصالح، در كار باشد وگرنه تمام مصالح اعم از اكثريت و اقليت دنيايي و آخرتي، مادي و معنوي، بايد تأمين گردد.

11) اصل آزادي

كمال حقيقي و مختص انسان فقط از راه افعال اختياري به دست مي‌آيد. هر اندازه زمينة گزينش آزاد فراهمگردد، كمالات برتر و ارزشمندتري تحقق مي‌يابد. به ديگر سخن، از آنجا كه ارزش كمال انسان به اختياري بودن آن است، فعاليت‌هاي انسان هر اندازه از روي اختيار باشد، بهتر مي‌تواند در جهت استكمال واقع شود. از اين رو، در اداره و تدبير جامعه، بايد در حد امکان، افراد در انجام وظايف خود آزاد باشند. حتي اقداماتي که ضروري به نظر مي‌رسد، نخست بايد به صورت پيشنهاد ارائه گردد، تا مردم آن را با اختيار انجام دهند؛ چون کاري كه بدون الزام و اجبار و به صورت داوطلبانه انجام گيرد مطلوب است. مثلاً اگر قرار باشد فعاليت‌هاي اقتصادي در مسير خاصي انجام يابد، يا بخشي از درآمد مردم به مصرف عمومي برسد، يا به افرادي براي تقويت نيروي دفاعي کشور نياز باشد، همة اينها نخست بايد به صورت پيشنهاد به مردم عرضه شود تا کساني كه مي‌خواهند با اختيار خود تکامل يابند. در اين صورت، هم كمالات فردي تحقق مي‌يابد و هم مصالح اجتماعي تأمين مي‌شود. اين روش پسنديده‌تر از شيوه‌اي است كه نظام‌هاي سياسي جامع القوا[1] به كار مي‌گيرند. نظام‌هاي استبدادي زمينة آزادي

1.totaliter