اين مطلب به چند صورت درخور بررسى است:

1 ـ حفظ به معنى ابقاء يعنى نگهداشتن از نابودى:

فاطر / 41: «إِنَّ اللهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَالأَْرْضَ أَنْ تَزُولا وَلَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَد مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ كانَ حَلِيماً غَفُورا».

خداوند آسمانها و زمين را از نابودى باز مى‌دارد و اگر نابود شدند؛ جز وى كسى بازشان نمى‌تواند داشت؛ او بردبار بخشاينده است.

شايد در آيه 255 سوره بقره، تعبير:

بقره / 255: «وَلا يَؤُدُهُ حِفْظُهُما».

(نگهداشت آسمان و زمين بر خدا گرانبار و سخت نيست) نيز به همين معنا باشد.

2 ـ حفظ نظام، به معناى نگهداشت آسمان و اجرام عِلْوى از ريزش و سقوط و در نتيجه هلاك اهل زمين و نابودى زمين:

حج / 65: «وَيُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الأَْرْضِ إِلاّ بِإِذْنِه».

و باز مى‌دارد آسمان را از اينكه بر زمين فرود آيد؛ مگر به فرمان وى؛ كه اين آيه شايد به همان معناى حفظ نظام از بهم خوردگى باشد. امّا آيه‌ى:

صافّات / 7: «وَحِفْظاً مِنْ كُلِّ شَيْطان مارِد».

داراى چه معنايى است؟

نخست به نظر مى‌آيد منظور اين باشد كه خداوند، آسمان و زمين را از اخلال شيطان‌ها در نظمى كه دارد؛ حفظ مى‌فرمايد؛ بدينمعنى،«حفظ»، همان به معناى نگاهداشت از نابودى مى‌شود يعنى نه تنها موجودات بى شعور؛ بلكه پديده‌هاى شعورمند نيز نمى‌توانند نظام عالم را به هم بزنند.

اين دريافت، در صورتى است كه حفظ را مفعول مطلق فعل محذوف بدانيم: «وَحَفِظْناها حِفْظا». احتمال ديگر اينست كه «حِفْظا» مفعولٌ‌لَه باشد يعنى: «زَيَّنَّا السَّماء». در اينصورت چنين بر مى‌آيد كه اختران در آسمان؛ در طرد شيطان‌ها نقش دارند امّا چه نقشى، براى ما درست قابل فهم نيست. در تأييد اين احتمال مى‌توان آيات ديگرى را نيز ذكر كرد:

صافّات / 8: «لا يَسَّمَّعُونَ إِلَى الْمَلاَِ الأَْعْلى وَيُقْذَفُونَ مِنْ كُلِّ جانِب».

از گروه فرازين (آسمانى) چيزى نمى‌توانند شنيد و از هر سوى رانده مى‌شوند.

شيطان‌ها براى شنيدن خبرهاى غيبى و آگاهى از خوادث عالم به سوى آسمان بالا مى‌رفتند و با نشستن در نشيمنگاههايى؛ «استراق سمع» مى‌كردند.