الأرض يبتغون من فضل اللّه وءاخرون يقتلون فى سبيل اللّه فاقرءوا ما تيسّر منه وأقيموا الصّلوة وءاتوا الزّكوة وأقرضوا اللّه قرضا حسنا وما تقدّموا لأنفسكم مّن خير تجدوه عند اللّه ....

مزمل (73) 20

يوم تجد كلّ نفس مّا عملت من خير مّحضرا ....

مدثر (74) 20

فمن يعمل مثقال ذرّة خيرا يره.

زلزله (99) 7

16) تجسم اعمال نيك انسان، حتى عمل كوچك، در قيامت، براى مشاهده آن:

يومذ يصدر النّاس أشتاتا لّيروا أعملهم‌* فمن يعمل مثقال ذرّة خيرا يره.

زلزله (99) 6 و 7

17) توجّه به تجسّم اعمال در قيامت، عامل برانگيخته شدن انسان به كارهاى نيك:

... وأقيموا الصّلوة وءاتوا الزّكوة وأقرضوا اللّه قرضا حسنا وما تقدّموا لأنفسكم مّن خير تجدوه عند اللّه هو خيرا وأعظم أجرا واستغفروا اللّه إنّ اللّه غفور رّحيم.

مزمل (73) 20

تحجّر---) ارتجاع‌

تحدّى‌

تحدّى به معناى مسابقه دادن در كارى، برترى‌طلبى، از كسى درخواست برابرى نمودن و معارضه جهت غلبه جستن بر اوست. [1] مقصود از آن در اصطلاح علوم قرآنى، فراخواندن انسانها و جنّيان از سوى خداوند در آغاز، براى آوردن همانند قرآن، و در مرحله بعد همانند ده سوره و يا سوره‌اى مثل يكى از سوره‌هاى قرآن است، [2] زيرا چنان‌كه در سوره انفال آمده است، مخالفان و منكران قرآن ادّعا مى‌كردند اگر بخواهيم همانند آن مى‌گوييم. اين چيزى جز افسانه‌هاى پيشينيان نيست‌ [3] و اين فراخوانى به منظور اثبات اعجاز قرآن است. در اين مدخل از كلمات «فأتوا»، «فليأتوا» و سياق آياتى كه بيانگر ناتوانى و تعجيز از آوردن همانند آيات قرآن است، استفاده شده است.

اهمّ عناوين: ابعاد تحدّى، تحدّى با انسانها، تحدّى با مشركان، تحدّى به قرآن، عموميّت تحدّى.

ابعاد تحدّى‌

1. تحدّى به بلاغت‌

1) تحدّى خداوند به بلاغت و نظم قرآن با منكران:

وإن كنتم فى ريب مّمّا نزّلنا على‌ عبدنا فأتوا بسورة مّن مّثله وادعوا شهداءكم مّن دون اللّه إن كنتم صدقين‌* فإن لّم تفعلوا ولن تفعلوا .... [4]

بقره (2) 23 و 24

أم يقولون افتره قل فأتوا بسورة مّثله‌

[1] لسان‌العرب، ج 3، ص 90، «حدا».

[2] البرهان، ج 2، ص 239.

[3] انفال (8) 31.

[4] برداشت تحدّى به بلاغت بر اين اساس است كه مشخص‌ترين حالت مخاطبان عصر نزول قرآن، فصاحت و بلاغت بوده است؛ به‌گونه‌اى كه هيچ يك از امّتها به اين مرتبه از بلاغت نبوده‌اند. (الميزان، ج 1، ص 68)