جايگاه امّ‌الكتاب‌

3) قرار داشتن امّ‌الكتاب نزد خداوند:

يمحوا اللّه ... وعنده أمّ الكتب.

رعد (13) 39

جهل به امّ‌الكتاب‌

4) آگاهى نداشتن انسان‌ها از قوانين موجود در امّ‌الكتاب:

يمحوا اللّه ما يشآء ويثبت وعنده أمّ الكتب. [1]

رعد (13) 39

محتواى امّ‌الكتاب‌

5) وجود داشتن همه حوادث و كائنات در امّ‌الكتاب:

يمحوا اللّه ما يشآء ويثبت وعنده أمّ الكتب. [2]

رعد (13) 39

مرجعيّت امّ‌الكتاب‌

6) آيات محكم قرآن (امّ‌الكتاب)، مرجع فهم و تفسير آيات متشابه:

... أنزل عليك الكتب منه ءايت مّحكمت هنَّ أمّ الكتب و أخر متشبهت .... [3]

آل‌عمران (3) 7

ويژگى‌هاى امّ‌الكتاب‌

1. تغييرناپذيرى‌

7) تغييرناپذيرى امّ‌الكتاب (لوح محفوظ):

يمحوا اللّه ما يشآء ويثبت وعنده أمّ الكتب. [4]

رعد (13) 39

2. عدم تفصيل‌

8) عدم تفصيل و تفكيك قرآن در «امّ‌الكتاب» پيش از نزول آن:

انّا جعلناه قرءنا عربيّا ...* وإنّه فى أمّ الكتب لدينا لعلىٌّ حكيم. [5]

زخرف (43) 3 و 4

امّ كُجّه‌

امّ كُجّه انصارى، همسر اوس بن ثابت انصارى‌است. [6] برخى مفسّران، نزول آيات 7 و 11 نساء (4) را در پى شِكوه وى به پيامبر (ص)، مبنى بر محروم شدن او و دخترانش از ارث شوهرش دانسته‌اند. [7]

[1] از «عنده» استفاده مى‌شود كه كسى غير از خداى متعال از محتويّات امّ‌الكتاب اطّلاع ندارد.

[2] «امّ‌الكتاب»، كتابى است كه حوادث و كاينات در آن موجودند. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[3] مقصود از «امّ‌الكتاب» در آيه ياد شده آياتى است كه مرجع تفسير متشابهات‌اند. (روح‌المعانى، ذيل آيه)

[4] از رسول خدا (ص) روايت شده است كه دو كتاب وجود دارد: يكى «لوح محو و اثبات» كه غير از امّ‌الكتاب است ... و ديگر «امّ‌الكتاب» كه چيزى در آن تغيير داده نمى‌شود. (نورالثقلين؛ مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[5] وصف «حكيم» براى «امّ‌الكتاب» بيانگر آن است كه قرآن در لوح محفوظ بدون تفصيل و تجزيه است. (الميزان، ذيل آيه)

[6] الاصابة، ج 8، ص 456؛ اسدالغابة، ج 4، ص 23.

[7] جامع‌البيان، مج 3، ص 349 و 365.