18. نهرهاى بهشت‌

108. بهره‌ورى از نهرهاى بهشت، پاداش الهى براى هجرت در راه خدا:

... فَالَّذِينَ هاجَرُوا ... جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ثَواباً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ‌ [1] ...

آل‌عمران (3) 195

وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِينَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ.

توبه (9) 100

ترك هجرت‌

109. ترك هجرت گروهى از مسلمانان صدر اسلام و باقى ماندن آنان تحت ستم كافران:

إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ... قالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ‌ ... فَتُهاجِرُوا فِيها [2] ...

نساء (4) 97

110. آمادگى نداشتن اكثر مردم، براى هجرت در راه خدا، موجب ترك هجرت آنان:

وَ لَوْ أَنَّا كَتَبْنا عَلَيْهِمْ‌ ... اخْرُجُوا مِنْ دِيارِكُمْ ما فَعَلُوهُ إِلَّا قَلِيلٌ مِنْهُمْ‌ ....

نساء (4) 66

111. احتمال سرگردانى و گرفتار شدن به تنگناها، دليل گروهى از مسلمانان براى ترك هجرت:

وَ مَنْ يُهاجِرْ ... يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثِيراً وَ سَعَةً ....

نساء (4) 100

آثار ترك هجرت‌

1. تحت تعقيب بودن‌

112. لزوم تعقيب منافقان، در صورت سرباز زدن آنان از هجرت در راه خدا:

... فَلا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِياءَ حَتَّى يُهاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ‌ [3] ...

نساء (4) 89

2. جواز قتل‌

113. لزوم كشتن منافقان، در صورت سر باز زدن آنان از هجرت در راه خدا مگر متعهدان به معاهده مؤمنان:

... فَلا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِياءَ حَتَّى يُهاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ‌ ... إِلَّا الَّذِينَ يَصِلُونَ إِلى‌ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ مِيثاقٌ‌ ... [4]

نساء (4) 89 و 90

3. حرمت استمداد

114. حرمت يارى جستن از ترك كنندگان هجرت در راه خدا:

... فَلا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِياءَ حَتَّى يُهاجِرُوا ... وَ لا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِيًّا وَ لا نَصِيراً. [5]

نساء (4) 89

4. ضعف ايمان‌

115. ترك هجرت مؤمنان، بدون عذر از مكه به مدينه، بيانگر ضعف ايمان آنها:

وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا ... أُولئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا ....

انفال (8) 74

[1] . ثواب به معناى جزا آمده است. (مجمع البيان، ج 1-/ 2، ص 414)

[2] . ابن عباس مى‌گويد: گروهى از اهل مكه ايمان آوردند، ولى به علت ترس، از هجرت سر باز زدند و آيه شريفه مذكور در باره آنان نازل شد. (روح المعانى، ج 4، جزء 5، ص 183)

[3] . «تولّوا» به اعراض از هجرت تفسير شده است. (مجمع البيان، ج 3-/ 4، ص 134؛ الكشف و البيان، ثعلبى، ج 3، ص 356)

[4] . «تولوا» به اعراض از هجرت تفسير شده است. (مجمع البيان، ج 3- 4، ص 134؛ الكشف و البيان، ثعلبى، ج 3، ص 356)

[5] . «نصيراً» تفسير شده به اين‌كه از اعراض كنندگان از هجرت طلب يارى نكنيد تا به واسطه آنها بر دشمنان‌تان غلبه كنيد. (مجمع البيان، ج 3- 4، ص 134)