وفد نجران---) مباهله‌

وكالت‌

وكالت، به فتح و كسر واو اسم مصدر [1] از توكيل‌ به معناى سپردن امر به ديگرى با اعتماد به او، [2] و از نظر شرع نيابت مخصوصى است كه در مشروعيّتش هيچگونه ترديدى نيست. [3] در اين مدخل از جمله‌ «فابعثوا حكماً من اهله و حكماً من اهلها»، «الّذى بيده عقدة النّكاح» و برخى جملات كه مفيد معناى وكالت است، استفاده شده است. گفتنى است وكالت خدا در مدخل اسما و صفات و بحث خدا مطرح شده است.

اختيارات وكالت‌

1. وكالت افراد در محافظت از اموال ديگران موجب جواز تصرّف آنان از خوراكيهاى موكّلان خود بدون اذن آنان:

لَيْسَ عَلَى الْأَعْمى‌ حَرَجٌ‌ ... أَنْ تَأْكُلُوا مِنْ بُيُوتِكُمْ‌ ... أَوْ ما مَلَكْتُمْ مَفاتِحَهُ‌ [4] ...

نور (24) 61

2. اختيار داشتن وكلاى زن و مرد، براى داورى بين آنان، در حكم به سازش يا طلاق و جدايى:

وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَكَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ يُرِيدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما ....

نساء (4) 35

نيز---) همين مدخل، وكالت در بخشش‌

تبديل وكالت‌

3. مُجاز نبودن وكيل براى تبديل وكالت خويش، با سپردن به ديگرى، در صورت منع موكّل:

فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَى الَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ‌ [5].

بقره (2) 181

تعدّد وكالت‌

4. جواز وكالت چند نفر از يك نفر، براى انجام دادن كارى:

اذْهَبُوا بِقَمِيصِي هذا فَأَلْقُوهُ عَلى‌ وَجْهِ أَبِي يَأْتِ‌ بَصِيراً وَ أْتُونِي بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعِينَ.

يوسف (12) 93

حكم وكالت‌

5. جواز و مشروعيّت وكالت:

... إِلَّا أَنْ يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَا الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكاحِ‌ [6] ...

بقره (2) 237

وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَكَماً مِنْ أَهْلِها ....

نساء (4) 35

[1] . لسان‌العرب، ج 15، ص 388.

[2] . موسوعة كشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج 2، ص 1805، «الوكالة».

[3] . جواهرالكلام، ج 27، ص 347.

[4] . گفته شده: مقصود از «او ما ملكتم مفاتحه» مثل قيّم و وكيل است. (التبيان، ج 7، ص 463؛ مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 246؛ الكشاف، ج 3، ص 257)

[5] . به آيه ياد شده بر عدم جواز توكيل غير از سوى وكيل، در صورت منع موكّل استدلال شده است. (الحدائق الناضره، ج 22، ص 48)

[6] . «الّذى بيده» شامل ولىّ، وصىّ و وكيل است. (زبدةالبيان، ص 583؛ كنزالعرفان، ج 2، ص 69)