نشوز

نشوز در لغت به معناى ارتفاع، بلندى و علوّ است، و نشوز زن استعاره‌اى است كه به معناى سخت‌گيرى و فشار زن بر مرد [1] و عصيان شوهر و امتناع از اطاعت او مى‌باشد. [2] نشوز مرد به معناى جفا كردن به زن و زدن‌ وى‌ [3] و يا ترك او است. [4] و در اصطلاح فقه نشوز زن، عبارت از نافرمانى زن نسبت به حقوق واجب شوهر است مثل عدم تمكين در مسائل زناشويى و عدم ازاله عوامل نفرت‌آفرين كه منافات با تمتّع و التذاذ دارد، خارج شدن از خانه بدون اجازه شوهر و ترك نظافت و تزيين در صورت تقاضاى زوج است و نشوز مرد نيز عدم التزام به حقوق واجب زن از قبيل نفقه و حقّ‌القسم است. [5] در اين مدخل از واژه‌ «نشوز» استفاده شده است.

نشوز زن‌

1. اطاعت از شوهر، پايان نشوز زن و احكام مترتّب بر آن:

الرِّجالُ قَوَّامُونَ‌ ... قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَيْبِ‌ ... وَ اللَّاتِي تَخافُونَ نُشُوزَهُنَ‌ ... فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا ....

نساء (4) 34

2. تداوم رفتار غير مجاز، پس از رفع نشوز زن و اطاعت وى از شوهر، مصداق بغى و ظلم:

الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ ... وَ اللَّاتِي تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيًّا كَبِيراً.

نساء (4) 34

احكام نشوز زن‌

3. حرمت تنبيه همسر، در صورت ترك نشوز و اطاعت از شوهر:

... وَ اللَّاتِي تَخافُونَ نُشُوزَهُنَ‌ ... فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا ....

نساء (4) 34

4. پند و اندرز، نخستين گام در برخورد با نشوز زن و آشتى وى با شوهرش، قبل از تنبيه:

... وَ اللَّاتِي تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَ‌ ....

نساء (4) 34

5. جواز پرهيز شوهر از همخوابگى با همسر، براى رفع نشوز وى و رعايت حقوق همسرى:

... وَ اللَّاتِي تَخافُونَ نُشُوزَهُنَ‌ ... وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ‌ ....

نساء (4) 34

6. جواز تنبيه زن ناشزه با زدن (با رعايت شرايط لازم) جهت ترك نشوز از سوى وى، در صورت بى‌تأثيرى موعظه و ترك هم‌بسترى:

الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ ... وَ اللَّاتِي تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيًّا كَبِيراً.

نساء (4) 34

7. روا نبودن زدن زن ناشزه، در صورت ترك نشوز و اطاعت وى از شوهر:

الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ ... وَ اللَّاتِي تَخافُونَ‌

[1] . معجم مقاييس الّلغه، ج 5، ص 430، «نشز».

[2] . المصباح، ص 605، «نشزت».

[3] . معجم مقاييس الّلغه، ج 5، ص 430، «نشز».

[4] . المصباح، ص 605، «نشزت».

[5] . تحرير الوسيله، ج 2، ص 306