والحكمة والتّورلة والإنجيل وإذ تخلق من الطّين كهية الطّير بإذنى فتنفخ فيها فتكون طيرا بإذنى وتبرئ الأكمه والأبرص بإذنى وإذ تخرج الموتى‌ بإذنى .... [1]

مائده (5) 110

اسما بنت ابى‌بكر

اسما بنت ابى‌بكر، همسر زبير بن عوام است. [2] بر اساس نقلى، در پى پرسش اسماء از پيامبر (ص) درباره انفاق به مادر و مادربزرگ مشركش در عمرةالقضاء، آيه 272 بقره/ 2 نازل شد. [3] برخى مفسّران نزول، آيه 8 ممتحنه/ 60 را پس از آن دانسته‌اند كه اسماء از پذيرش هداياى مادر مشركش خوددارى و آن را منوط به كسب اجازه از پيامبر (ص) كرد. [4]

اسما بنت عميس‌

اسما بنت عميس، همسر جعفر بن ابى‌طالب و از مهاجران حبشه است. [5] طبق گفته مقاتل بن حيان، نزول آيه 35 احزاب (33) در پى نگرانى اسما از نازل نشدن آيه‌اى در اجر و فضيلت زنان و مطرح ساختن اين موضوع با پيامبر (ص) دانسته شده كه با نزول آيه ياد شده مردان و زنان مؤمن در پاداش، يك‌سان معرّفى شده‌اند. [6]

اسما بنت مَرثد

اسما بنت مرثد، از تيره بنى‌حارثه و از راويان حديث پيامبر (ص) [7] است. برخى مفسّران نزول آيه 31 نور/ 24 را در پى آن دانسته‌اند كه اسما، رفت و آمد زنان به نخلستانش را بدون پوشش كافى، زشت شمرد. [8] گفته شده: آيه 58 نور (24) درباره اكراه اسما از ورود بى‌هنگام و بدون اجازه غلامان به خلوت‌گاه وى نازل شد و تكليف غلامان و كنيزان را در اين زمينه مشخّص كرد. [9]

[1] از امام صادق (ع) نقل شده است: به عيسى‌بن‌مريم دو حرف از اسم اعظم داده شد كه با آن معجزات انجام مى‌داد ... اسم اعظم خداوند 73 حرف است! (مرآةالعقول، ج 3، ص 37)

[2] سيره ابن‌هشام، ج 1، ص 254؛ الاستيعاب، ج 4، ص 345.

[3] كشف‌الأسرار، ج 1، ص 742؛ مجمع‌البيان، ج 1 2، ص 663.

[4] جامع‌البيان، مج 14، ج 28، ص 83 و 84.

[5] اسدالغابة، ج 7، ص 13.

[6] مجمع‌البيان، ج 7 8، ص 560؛ روض‌الجنان، ج 15، ص 421.

[7] الطبقات، ج 8، ص 253؛ الاستيعاب، ج 4، ص 348.

[8] تفسير ابن‌كثير، ج 3، ص 293.

[9] روض‌الجنان، ج 14، ص 179؛ قرطبى، ج 12، ص 199.