108. ظهور علامتهاى جرم در چهره مجرمان، سبب شناسايى آنان از سوى مأموران عذاب:

يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيماهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّواصِي وَ الْأَقْدامِ. [1]

الرّحمن (55) 41

109. كشيده شدن مجرمان با صورتهاى‌شان (از سوى فرشتگان عذاب) در جهنّم، به منظور چشاندن عذاب به آنان:

إِنَّ الْمُجْرِمِينَ فِي ضَلالٍ وَ سُعُرٍ يَوْمَ يُسْحَبُونَ فِي النَّارِ عَلى‌ وُجُوهِهِمْ ذُوقُوا مَسَّ سَقَرَ.

قمر (54) 47 و 48

110. شناخته شدن مجرمان به وسيله علامتهاى چهره آنان، در قيامت:

يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيماهُمْ‌ ....

الرّحمن (55) 41

111. محشور شدن مجرمان در قيامت، با چهره‌هايى كبود و رنگ باخته:

يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقاً. [2]

طه (20) 102

نيز--) همين مدخل، صورت گناهكاران‌

صورت محمّد صلى الله عليه و آله‌

112. پيامبر صلى الله عليه و آله و متوجّه كردن صورتش به آسمان، به انتظار آمدن وحى براى تغيير قبله:

قَدْ نَرى‌ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّماءِ ... [3]

بقره (2) 144

نيز--) همين مدخل، صورت و قبله‌

صورت مرتدّان‌

113. سياه شدن صورت مرتدّان در قيامت، به جهت كفر پس از ايمان:

يَوْمَ‌ ... وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ‌ ....

آل‌عمران (3) 106

114. صورت مرتدّان، آماج ضربات فرشتگان به هنگام مرگ، به علّت فراهم كردن موجبات خشم خدا (گناهان):

إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلى‌ أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى الشَّيْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلى‌ لَهُمْ‌ فَكَيْفَ إِذا تَوَفَّتْهُمُ الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ‌ ذلِكَ بِأَنَّهُمُ اتَّبَعُوا ما أَسْخَطَ اللَّهَ وَ كَرِهُوا رِضْوانَهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ.

محمّد (47) 25 و 27 و 28

صورت مستكبران‌

115. قابل شناسايى بودن صورت مستكبران براى اصحاب اعراف، در قيامت:

وَ نادى‌ أَصْحابُ الْأَعْرافِ رِجالًا يَعْرِفُونَهُمْ‌

[1] . مقصود از «سيماهم» نشانه‌هاى‌آشكار در صورتهاى‌شان است. (الميزان، ج 19، ص 107)

[2] . «زرقه» به رنگهاى بين سفيدى و سياهى (كبود) گفته مى‌شود. (مفردات، ص 379، «زرق»). برخى گفته‌اند: مقصود اين است كه آنها كوراند؛ چرا كه اگر نور بينايى چشم از بين برود كبود مى‌شود. مؤيّد آن آيه 97 سوره اسراء است. ديدگاه ديگر اين است كه مقصود تغيير رنگ بدن آنها از شدّت عطش است؛ زيرا عطش زياد، سبب تغيير سياهى چشم و نمودار شدن به رنگ كبود مى‌شود كه چنين چهره‌هايى ناخوشايند است. (الميزان، ج 14، ص 209)

[3] . مفسّران در شأن نزول آيه ياد شده آورده‌اند: پيامبر صلى الله عليه و آله بسيار علاقه‌مند بود كه قبله او كعبه باشد؛ ازاين‌رو مدام به سوى آسمان نگاه مى‌كرد، به اين اميد كه جبرئيل در اين باره وحى الهى را بياورد. (مجمع‌البيان، ج 1-/ 2، ص 419؛ الدّرّالمنثور، ج 1، ص 146)