مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَعْرُوفاً. [1]

احزاب (33) 32

10. نهى خداوند از دعا و نيايش با خدا، با صدايى بسيار بلند يا بسيار آهسته:

قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ أَيًّا ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‌ وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلًا. [2]

اسراء (17) 110

11. لزوم رعايت اعتدال در صدا، هنگام دعا و نيايش به درگاه خدا:

وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ وَ لا تَكُنْ مِنَ الْغافِلِينَ. [3]

اعراف (7) 205

قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ أَيًّا ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‌ وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلًا. [4]

اسراء (17) 110

تشبيه صدا

12. تشبيه صداهاى ناهنجار و زشت، به صداى الاغ:

... وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ.

لقمان (31) 19

13. تشبيه عطسه بلند و زشت، به صداى الاغ:

... وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ. [5]

لقمان (31) 19

14. شباهت صداى ناله جهنّميان هنگام تنفّس، به صداى الاغ:

إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ‌ لَهُمْ فِيها زَفِيرٌ وَ هُمْ فِيها لا يَسْمَعُونَ. [6]

انبياء (21) 98 و 100

تفاوت صدا

15. تفاوت انسانها در صدا و آهنگ سخن، از نشانه‌هاى خدا براى دانشمندان:

وَ مِنْ آياتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِكُمْ‌ ... إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْعالِمِينَ. [7]

روم (30) 22

جهر صدا

--) همين مدخل، اعتدال در صدا، صدا در نماز، صدا در دعا

[1] . برخى مفسّران، مقصود از «معروف» در آيه ياد شده را به مستقيم (معتدل) به دور از هرگونه ريبه و تهمت و موافق با دين اسلام تفسير كرده‌اند. (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 558) و به گفته برخى، «معروف» گفتارى است كه با لحن خود از هرگونه اشاره‌اى به فساد و ريبه مبرّا بوده، تنها بر مدلول خود دلالت داشته باشد و مطابق با شرع و عرف اسلامى باشد. (الميزان، ج 16، ص 309)

[2] . بر اساس يك احتمال، مقصود از «صلاة» دعاست. (مجمع‌البيان، ج 5-/ 6، ص 689؛ الكشّاف، ج 2، ص 701)

[3] . مقصود از آيه اين است كه كمى صداى خود را بالا آوريد و خيلى زياد آن را بلند نكنيد؛ بلكه حدّ وسط و اعتدال را مراعات كنيد. (مجمع‌البيان، ج 3-/ 4، ص 792)

[4] . «جهر» صداى خيلى بلند و «اخفات» صداى خيلى‌آهسته است. بين اين دو اعتدال است. (الميزان، ج 13، ص 225)

[5] . از امام صادق عليه السلام درباره «إنّ أنكر الأصوات» نقل شده است: بدترين صداها عطسه بلند و زشت است. (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 500)

[6] . «لهم فيها زفير» يعنى صدايى همانند صداى الاغ كه از شدّت تنفّس جهنّميان هنگام سوختن در آتش پديد مى‌آيد. (همان، ص 102)

[7] . احتمال دارد، مقصود از «و اختلاف ألسنتكم» تفاوت در نغمه‌ها و صداها باشد. (الميزان، ج 16، ص 167)