وعده دروغ‌

85. فريب دادن با تمسّك به وعده دروغ، از راههاى ايجاد انحرافات دينى:

وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنا وَ لْنَحْمِلْ خَطاياكُمْ وَ ما هُمْ بِحامِلِينَ مِنْ خَطاياهُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ.

عنكبوت (29) 12

نيز--) افترا، افك، بدعت، تكذيب، توريه، تهمت‌

درّه‌

درّه به گشادگى ميان دو كوه گويند [1] كه در عربى‌ «وادى» [2] و «فجّ» [3] گفته مى‌شود. در اين مدخل از واژه‌هاى‌ «فجاج»، «عدوة»، «واد» و «أودية» استفاده شده است.

اهمّيّت درّه‌ها

1. درّه‌ها، داراى نقشى حياتى در ايجاد ارتباط بين مناطق زمين:

وَ جَعَلْنا فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِهِمْ وَ جَعَلْنا فِيها فِجاجاً سُبُلًا لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ. [4]

انبياء (21) 31

لِتَسْلُكُوا مِنْها سُبُلًا فِجاجاً.

نوح (71) 20

تشبيه به درّه‌

2. تشبيه اندازه استعداد ظرفيّت انسانها در درك حقايق، به ظرفيّت و مقدار عبور آب از درّه:

أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَداً رابِياً وَ مِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ.

رعد (13) 17

خلقت درّه‌

3. خداوند، خلق‌كننده درّه‌هاى متعدّد و وسيع:

وَ جَعَلْنا فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِهِمْ وَ جَعَلْنا فِيها فِجاجاً سُبُلًا لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ. [5]

انبياء (21) 31

لِتَسْلُكُوا مِنْها سُبُلًا فِجاجاً.

نوح (71) 20

4. خلقت درّه‌ها، براى راهيابى انسانها به مناطق مختلف زمين:

وَ جَعَلْنا فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِهِمْ وَ جَعَلْنا فِيها فِجاجاً سُبُلًا لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ. [6]

انبياء (21) 31

لِتَسْلُكُوا مِنْها سُبُلًا فِجاجاً.

نوح (71) 20

[1] . لغت‌نامه، ج 7، ص 9404، «درّه»

[2] . مفردات، ص 862، وادى»

[3] . مفردات، ص 625، «فجج»

[4] . آيه، هدف از جعل درّه را راهيابى و هدايت مى‌داند و اين مطلب به دنبال ذكر خلقت كوهها مطرح شده است كه موانع راهيابى‌اند، از اين رو درّه‌ها در ارتباط دادن مناطق زمين به يكديگر حائز اهميّت‌اند

[5] . «فجاج» جمع «فج» و به معناى راه وسيع بين دو كوه‌است (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 74) كه در اصطلاح به آن درّه مى‌گويند

[6] . اگر درّه‌ها و راهها نبودند در مسافرتها رسيدن به مقصدبراى مردم مشكل بود. متعلّق «يهتدون» در اينجا مى‌تواند «بلادهم و مواطنهم» باشد. (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 74)