امام جعفرصادق و امام موسی کاظم علیهماالسلام . کنیه اش ابواسحاق بود و او را ابواسحاق فقیه ، ابواسحاق نحوی و
اسدی کوفی نیز می خواندند ( رجوع کنید به کشی ، ص 375؛ نجاشی ، ص 117؛ طوسی ، ص 174). از تاریخ تولد و وفاتش اطلاعی
در دست نیست . از موالی بنی اسد و بنی سلامه بوده و به
زهد و عبادت و نیک کرداری و فصاحت شهرت داشته است . در بارة عبادت ثعلبه در مسجد کوفه و توجه هارون الرشید
(حک : 149ـ193) به او، روایتی نقل شده است ( رجوع کنید به نجاشی ، ص 118؛ قمی ، ص 64؛ خوئی ، ج 3، ص 409). او را قاری
و نحوی و لغوی نیز دانسته اند ( رجوع کنید به نجاشی ، همانجا؛ ابن داوود حلّی ، ص 60؛ علامه حلّی ، ص 30). او از امام جعفرصادق ،
امام موسی کاظم و کسانی چون زُرارَة بن اَعیَن ، حارث بن
مُغیره ، حمّادبن عثمان و محمدبن مسلم روایت نقل کرده
است . کسانی چون احمدبن محمدبن ابی نصر بزنطی ، عبداللّه بن
محمد حجّال ، عبداللّه بن بُکَیر، ابوسعید مُکاری و بسیاری
دیگر از او روایت کرده اند ( رجوع کنید به طوسی ، ص 333؛ علامه حلّی ، همانجا؛ تستری ، ج 2، ص 491؛ خوئی ، ج 3، ص 410ـ
411). گفته اند که ثعلبه کتابی در حدیث داشته که راویان بسیاری از آن نقل کرده اند ( رجوع کنید به نجاشی ؛ طوسی ، همانجاها؛
خوئی ، ج 3، ص 409). نیامدن لفظ ثقه در رجال نجاشی
سبب شده تا بعضی در وثاقت ثعلبه تردید کنند، اما این
تردید کاملاً بی وجه بوده ( رجوع کنید بهمامقانی ، ج 1، بخش 2، ص 196؛ امین ، ج 4، ص 25) و دیگران ثعلبه را ثقه دانسته اند ( رجوع کنید بهکشی ، ص 412).
منابع : (1) ابن داوود حلّی ، کتاب الرجال ، چاپ محمدصادق آل بحرالعلوم ، نجف 1392/1972، چاپ افست قم ( بی تا. ) ؛ (2) امین ؛ (3) تستری ؛ (4) خوئی ؛ (5) محمدبن حسن طوسی ، رجال الطوسی ، چاپ جواد قیومی اصفهانی ، قم 1415؛ (6) حسن بن یوسف علامه حلّی ، رجال العلامة الحِلّی ، چاپ محمدصادق بحرالعلوم ، نجف 1381/1961، چاپ افست قم 1402؛ (7) عباس قمی ، تحفة الاحباب فی نوادر آثار الاصحاب ، چاپ جعفر حسینی ، تهران 1370 ش ؛ (8) محمدبن عمرکشی ، اختیار معرفة الرجال ، ( تلخیص ) محمدبن حسن طوسی ، چاپ حسن مصطفوی ، مشهد 1348 ش ؛ عبداللّه مامقانی ، تنقیح المقال فی علم الرجال ،
(9) چاپ سنگی نجف 1349ـ1352؛ احمدبن علی نجاشی ، فهرست
(10) اسماء مصنفّی الشیعة المشتهرب رجال النجاشی ، چاپ موسی شبیری زنجانی ، قم 1407.