نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 656
جملۀ:قُرى
مُحَصَّنَةٍ،به آباديهايى گفته مىشود كه بهوسيلۀ برج و بارو،يا كندن خندق
يا موانع ديگر از هجوم دشمن در امان است.(ج 345/5،ج 49/10،ج 495/12، ج 340/18.)
از مادّۀ«قسر»به معنى«قهر و غلبه»گرفته شده و يكى از
نامهاى«شير»است و بعضى آن را به معنى تيرانداز و يا صياد نيز تفسير كردهاند،ولى
معنى اول در آيۀ مورد بحث مناسبتر به نظر مىرسد.
آيه در مورد سرنوشت مجرمان و دوزخيان و بحث از وحشت اين گروه معاند
و لجوج است كه از شنيدن سخن حق و هرگونه نصيحت و اندرز دورى مىجويند و قرآن آنها
را به گورخرانى تشبيه كرده كه از ديدن شير فرار مىكنند.
معروف است كه گورخر،وحشت عجيبى از شير دارد،حتى موقعى كه صداى شير
را مىشنود چنان وحشتى بر او مستولى مىشود كه ديوانهوار به هر سو مىدود،مخصوصا
هنگامى كه شير به گروهى از آنها برسد چنان پراكنده مىشوند و به هر سو مىدوند كه
هر بيننده را غرق تعجب مىكند.
اصولا اين حيوان به حكم وحشى بودن از همه چيز وحشت دارد تا چه رسد
به دشمن خونخوارش شير.
به هر حال اين آيه تعبيرى است بسيار رسا و گويا از وحشت و فرار
مشركان از آيات روحپرور قرآن،آنها را به گورخر تشبيه كرده كه فاقد عقل و شعور است
و هم به علت وحشى بودن گريزان از همه چيز،در حالى كه در برابر آنها جز تذكره(وسيله
يادآورى و
[*]كَأَنَّهُمْ حُمُرٌ
مُسْتَنْفِرَةٌفَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ .«گويى آنها(مجرمان)گورخرانى
هستند رميده،كه از شيرفرار كردهاند»مدثر50/ و 51.
نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 656