نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 552
اگر
پيراهن يوسف از جلو پاره شده باشد آن زن راست مىگويد و يوسف دروغگوست.إِنْ كٰانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ
قُبُلٍ فَصَدَقَتْو نيز اگر پيراهن يوسف از پشت سر پاره شده
باشد،آن زن دروغ مىگويد و يوسف راستگوست.
به هر حال منظور از توضيح فوق،تشريح و تفسير كلمۀ«قُبُل»است
كه اين واژه در آيۀ 55 سورۀ كهف نيز ديده مىشود،آنجا كه مىفرمايد:...اَو
يَاتِيَهُمُ العَذابُ قُبُلا.«...و يا عذاب الهى در برابر آنان(طغيانگران)قرار
گيرد و با چشم خود آن را ببينند».
در اين آيه«قُبُل»به معنى مقابله است،يعنى عذاب الهى را در برابر
خود مشاهده كنند.
جمعى از مفسران مانند طبرسى در مجمع البيان و ابو الفتوح در روح
الجنان و آلوسى در روح المعانى نيز احتمال دادهاند كه«قُبل»جمع«قبيل»اشاره به
انواع مختلف عذاب بوده باشد،ولى معنى اوّل صحيحتر به نظر مىرسد.(ج 385/9،ج
471/12.)
آيۀ مورد بحث ردّ بر يهود و نصارى است و روى سخن را به اين
گروهها كرده، مىگويد:«نيكى(تنها)اين نيست كه(به هنگام نماز)روى خود را بهسوى
مشرق و مغرب كنيد(و تمام گفتگوهاى شما دربارۀ قبله و تغيير قبله باشد و
همۀ وقت خود را مصروف آن سازيد)بلكه نيكى[**](و نيكوكار )كسانى هستند كه به
خدا و روز رستاخيز و فرشتگان و كتاب آسمانى و پيامبران ايمان آوردهاند...».
[**] بر به معنى«نيكى»و بر
جنبۀ وصفى دارد به معنى شخص نيكوكار است.جالب اين كه در آيهنمىگويد:«نيكوكار»كسانى
هستند كه...بلكه مىگويد:«نيكى»كسانى هستند كه...علت اين است كهعرب هنگامى
كه مىخواهد آخرين درجۀ تأكيد را در چيزى بيان كند آن را به صورت مصدرى مىآورد،نهبه
صورت وصف،مثلا گفته مىشود:على(ع)عدل جهان انسانيت است.
نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 552