مقابر:(تكاثر2/.)[*]

جمع«مقبرة»به معنى«محل قبر ميت»است و با توجه به آيۀ مورد بحث،زيارت كردن مقابر در اين جا يا كنايه از مرگ است(طبق بعضى از تفاسير)و يا به معنى رفتن به سراغ قبرها براى شماره كردن و تفاخر نمودن(طبق تفسير مشهور).

بديهى است معنى دوم صحيح‌تر به نظر مى‌رسد و يكى از شواهد آن سخنى است كه از امير مؤمنان على(ع)در اين زمينه در نهج البلاغه آمده است كه بعد از تلاوت:أَلْهٰاكُمُ التَّكٰاثُرُ حَتّٰى زُرْتُمُ الْمَقٰابِرَ.فرمود:

يا له مراما ما ابعده و زورا ما اغفله و خطرا ما افظعه لقد استخلوا منهم اى مدَّكر، و تناوشوهم من مكان بعيد!أ فبمصارع آبائهم يفخرون!ام بعديد الهلكى يتكاثرون! يرتجعون منهم اجساداً خوت،و حركات سكنت و لا يكونوا عبرا،احقُّ من ان يكونوا مفتخرا...

«شگفتا!چه هدف بسيار دورى!و چه زيارت‌كنندگان غافلى!و چه افتخار موهوم و رسوايى!به ياد استخوان پوسيدۀ كسانى افتادند كه سالهاست خاك شده‌اند،آن هم چه يادآورى!با اين فاصلۀ دور به ياد كسانى افتاده‌اند كه سودى به حالشان ندارند.آيا به محل نابودى پدران خويش افتخار مى‌كنند؟و يا با شمردن تعداد مردگان و معدومين،خود را بسيار مى‌شمرند؟آنها خواهان بازگشت اجسادى هستند كه تار و پودشان از هم گسسته و حركاتشان به سكون مبدل شده.اين اجساد پوسيده اگر مايۀ عبرت باشند سزاوارتر است تا موجب افتخار گردند...[1]».

اين خطبه كه تنها به قسمتى از آن در اين جا اشاره كرده‌ايم به قدرى تكان‌دهنده و گويا و صريح است كه ابن ابى الحديد معتزلى مى‌گويد:من به كسى كه همۀ امّتها به او سوگند ياد

[*]أَلْهٰاكُمُ التَّكٰاثُرُحَتّٰى زُرْتُمُ الْمَقٰابِرَ.«تفاخر و تكاثر شما را به خود مشغول داشته(و از خدا غافلكرده)تا آنجا كه به زيارت قبرها رفتيد(و قبور مردگان خود را بر شمرديد)»تكاثر1/ و 2.

[1] نهج البلاغه،خطبه 221.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3