به معنى«بالا و برتر و بالاتر»و بالاى چيزى قرار گرفتن است.در اين
آيه كه آخرين آيۀ سورۀ انعام است به اهميّت و برترى مقام انسان اشاره
كرده و او را به عنوان برترين موجود در جهان هستى معرفى مىكند و اختلاف استعداد و
تفاوت و مواهب جسمانى و روحى انسانها را بيان مىدارد،مىگويد:«خداوند بعضى از شما
را بر بعض ديگر درجاتى برترى داد»وَ رَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجٰاتٍانعام165/.
شك نيست كه در ميان افراد بشر يك سلسله تفاوتهاى مصنوعى وجود دارد
كه نتيجۀ مظالم و ستمگرى بعضى از انسانها نسبت به بعض ديگر است،مثلا جمعى
مالك ثروتهاى بىحسابند و جمعى بر خاك سياه نشستهاند،جمعى براثر فراهم نبودن
وسايل تحصيل، جاهل و بىسواد ماندهاند و جمع ديگرى با فراهم شدن همه گونه امكانات
به عالىترين مدارج علمى رسيدهاند،عدهاى به خاطر كمبود تغذيه و فقدان وسايل
بهداشتى،عليل و بيمارند، در حالى كه عدۀ ديگرى براثر فراهم بودن همه گونه
امكانات،در نهايت سلامت به سر مىبرند.
اين گونه اختلافها:ثروت و فقر،علم و جهل و سلامت و بيمارى،غالبا
زاييدۀ استعمار و استثمار و اشكال مختلف بردگى و ظلمهاى آشكار و پنهان
است؛مسلما اينها را به حساب دستگاه آفرينش نمىتوان گذارد و دليلى ندارد كه از
وجود اين گونه اختلافات بىدليل دفاع كنيم.ولى در عين حال نمىتوان انكار كرد كه
هر قدر اصول عدالت در جامعۀ انسانى نيز رعايت شود باز همۀ انسانها از
نظر استعداد و هوش و فكر و انواع ذوقها و سليقهها و حتى از نظر ساختمان جسمانى
يكسان نخواهند بود؛ولى آيا وجود اين گونه اختلافات،مخالف با اصل عدالت است يا به
عكس عدالت به معنى واقعى،يعنى هر چيز را به جاى خود قرار دادن ايجاب مىكند كه همه
يكسان نباشند.
[*]...وَ رَفَعَ
بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجٰاتٍ ...«...و بعضى را بر بعض
ديگر،درجاتى،برترى داد...»انعام165/.
نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 516